Wyrok z dnia 1968-11-22 sygn. I CR 434/68

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CR 434/68

Wyrok z dnia 22 listopada 1968 r.

1. Zadośćuczynienie przez małżonków obowiązkowi zaspokojenia potrzeb rodziny (art. 27 k.r.o.) polega także na świadczeniu różnego rodzaju usług domowych na rzecz ich wspólnych dzieci. Od obowiązku tego nie jest zwolniony również ojczym lub macocha względem swych pasierbów.
2. Jeżeli utrata usług świadczonych przez jednego z rodziców na rzecz dzieci została zawiniona przez sprawcę szkody, to osoba odpowiedzialna za szkodę ma obowiązek naprawienia jej także wtedy, gdy usługi te są świadczone przez inne osoby do tego zobowiązane.

Przewodniczący: sędzia W. Kuryłowicz (sprawozdawca). Sędziowie: J. Ignatowicz, Z. Masłowski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Adama Z., Antoniego Z. i Teresy Z. przeciwko Skarbowi Państwa (Dowództwu Okręgu Wojskowego w B.) o odszkodowanie, na skutek rewizji pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Bydgoszczy z dnia 9 lipca 1968 r.,

oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Prawomocnym wyrokiem z dnia 29.VI.1967 r. małoletnim powodom przyznana została w związku ze śmiercią matki renta odszkodowawcza w wysokości - poczynając od dnia 1 czerwca 1966 r. - po 230 zł miesięcznie na rzecz każdego z nich. Żądanie dalszej renty po 100 zł miesięcznie, oddalone wymienionym wyżej wyrokiem, przekazane zostało do ponownego rozpoznania. Żądanie to Sąd Wojewódzki uwzględnił. Według dokonanych ustaleń ojciec powodów, który w kwietniu 1967 r. zawarł ponowny związek małżeński, zatrudniał po śmierci żony (1.VI.1966 r. do końca sierpnia 1967 r.) pomoc domową za wynagrodzeniem 1.000 zł miesięcznie. Ponieważ macocha powodów pracuje zarobkowo (jako pomoc kuchenna w szpitalu), powodowie nadal pomagają w prowadzeniu domowego gospodarstwa. Wartość utraconych usług domowych, jaką za życia świadczyła matka powodów, a jakie obecnie wykonują oni sami, określił Sąd orzekający "po odliczeniu części na ich ojca" po 100 zł miesięcznie (dla każdego) i tę kwotę zasądził dodatkowo, począwszy od 1.VI.1966 r., tytułem renty.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zadośćuczynienie obowiązkowi zaspokojenia potrzeb rodziny polega także na pracy każdego z małżonków we wspólnym gospodarstwie domowym (art. 27 k.r.o.), z reguły zatem także na świadczeniu różnego rodzaju usług domowych na rzecz wspólnych dzieci małżonków. Od obowiązku tego nie jest zwolniony wobec pasierbów również ojczym lub macocha, skoro obowiązek ten bądź jest zwyczajowo powszechnie przyjęty, bądź nawet, gdy odpowiada to zasadom społecznego współżycia, wynika z ustawy (por. art. 144 § 1 k.r.o.). Wreszcie niemożność świadczenia osobistego powoduje obowiązek (rodziców, ojczyma, macochy) zapewnienia należnych usług w inny sposób.

Jeżeli jednak, jak w sprawie niniejszej, utrata świadczonych przez jednego z rodziców usług została zawiniona przez sprawcę szkody, to osoba odpowiedzialna za szkodę ma obowiązek jej naprawienia także wtedy, gdy usługi te są świadczone przez osoby do tego zobowiązane. Odpowiedzialny za szkodę na podstawie przepisów prawa cywilnego nie może być zwolniony od obowiązku jej naprawienia tylko dlatego, że inna osoba zobowiązana jest - na innej podstawie - do świadczenia, którego spełnienie wyrównuje uszczerbek poszkodowanego. Byłoby to niczym nie usprawiedliwione i sprzeczne z zasadami społecznego współżycia przerzucenie skutków wyrządzenia szkody na osoby trzecie, a zarazem poszkodowanemu bliskie. Obowiązek naprawienia szkody wyprzedza obowiązek świadczenia z innego tytułu (w danym wypadku przez macochę powodów), chociaż świadczenie to, gdyby zostało spełnione, stanowiłoby wyrównanie całej szkody.

Z tych względów okoliczność, że od kwietnia 1967 r. powodowie mogą korzystać ze świadczeń macochy zastępujących utracone świadczenia matki, nie ma istotnego znaczenia.

Pomoc świadczona powodom przez macochę nie może wyłączać odpowiedzialności pozwanego, nie może "iść na jego korzyść" (por. uchwałę SN z dnia 28.V.1968 r. III CZP 50/68).

Powyższe stanowisko uzasadnia oddalenie rewizji oskarżonego (art. 387 k.p.c.).

OSNC 1969 r., Nr 11, poz. 203