Postanowienie z dnia 2012-01-31 sygn. II OZ 22/12

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Małgorzata Stahl po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2012 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 1 grudnia 2011 r., sygn. akt II SA/Bk 759/11 odmawiające przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym w sprawie ze skargi Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. na postanowienie Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Białymstoku z dnia [...] sierpnia 2011 r., nr [...] w przedmiocie ustalenia opłaty legalizacyjnej postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 1 grudnia 2011 r., sygn. akt II SA/Bk 759/11 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku odmówił Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych lub częściowe zwolnienie od kosztów sądowych, w sprawie ze skargi tej Spółdzielni na postanowienie Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Białymstoku z dnia [...] sierpnia 2011 r. w przedmiocie ustalenia opłaty legalizacyjnej.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, że jak wynika ze złożonego wniosku o przyznanie prawa pomocy Spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą polegającą na zarządzaniu nieruchomościami na zlecenie. Wysokość środków finansowych wynosi 1.660 zł, natomiast wartość środków trwałych wynosi 239.905,32 zł. W 2010 r. Spółdzielnia uzyskała zysk z działalności w kwocie 7.936,23 zł, zaś na rachunku bankowym na koniec września 2011 r. posiadała kwotę 4.912,02 zł.

W uzasadnieniu wniosku wskazano, że z racji swych celów statutowych skarżąca nie prowadzi działalności zarobkowej i jej możliwości finansowe są niewielkie, oprócz zaś tego postępowania Spółdzielnia zaskarżyła również drugą decyzję, w której przedmiot zaskarżenia wynosi 100.000 zł. Spółdzielnia ma liczne zobowiązania oraz zaciągnięte zobowiązanie kredytowe. Do akt sprawy dołączono: zestawienie obrotów i sald kont za okres sierpień 2011 r., informację o zatrudnieniu, bilans za 2010 r., rachunek zysków i strat za 2010 r., wprowadzenie do sprawozdania finansowego za rok 2010, informację dodatkową Spółdzielni Mieszkaniowej za 2010 r., uchwałę o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego Spółdzielni oraz uchwałę o przeznaczeniu nadwyżki. Na etapie sprzeciwu od postanowienia referendarza sądowego o odmowie przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie skarżąca Spółdzielnia przedstawiła dodatkowo rozliczenie kosztu wytworzonej energii cieplnej za 2010 r. - strata 85.738,54 zł finansowana z zobowiązania kredytowego.

Rozpoznając złożony wniosek Sąd I instancji, powołując się na przepis art. 245 § 3 w zw. z art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej p.p.s.a.), podkreślił, iż ciężar dowodu co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie tego prawa. Ze złożonego bilansu sporządzonego na dzień 31 grudnia 2010 r. wynika, że wartość środków trwałych Spółdzielni wynosi – 239.905,32 zł, aktywa obrotowe – 176.127,37 zł, należności krótkoterminowe – 148.759,74 zł (to są wielkości wpisane po stronie aktywów Spółdzielni), po stronie pasywów wpisano wartość funduszu własnego Spółdzielni – 253.201,55 zł, w tym kapitał podstawowy – 1.660 zł, kapitał zapasowy – 243.605,32 zł, wykazano zysk w wysokości 7.936,29 zł oraz wysokość zobowiązań i rezerw na zobowiązania – 162.831,14 zł (są to zobowiązania krótkoterminowe, w tym kota kredytów i pożyczek i – 4.167,00 zł, z tytułu dostaw i usług – 85.327,29 zł, z tytułu podatków – 8.634,33 zł, inne – 2.205,49 zł oraz fundusz specjalny – 62.497,03 zł.). Ostatecznie kwota pasywów pokrywa się z kwotą aktywów. Jak wynika z odpisu KRS przedmiotem działalności skarżącej jest zarządzanie nieruchomościami mieszkalnymi i niemieszkalnymi, zagospodarowanie, sprzedaż, kupno i wynajem nieruchomości na własny rachunek, działalność domów i ośrodków kultury, produkcja i dystrybucja ciepła. Z zestawienia obrotów i sald za okres sierpień 2011 r. wynika, że skarżąca ma obroty, tzn. na konto spółdzielni wypływają na bieżąco środki finansowe. Z rachunku zysków i strat za 2010 r. wynika, że łącznie przychody z działalności gospodarczej i finansowej Spółdzielni Mieszkaniowej wyniosły 512.840,11 zł.

Dodatkowo Sąd podkreślił, że Spółdzielnia w ramach planowania wydatków, przewidując realizację swoich praw przed sądem, powinna uwzględnić konieczność posiadania środków finansowych na prowadzenie procesów sądowych. Fakt zaś, że zasadniczym celem działalności Spółdzielni jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych a nie cel zarobkowy - nie oznacza, że Spółdzielnia nie może prowadzić działalności gospodarczej i to przynoszącej zyski. Wymóg niezarobkowego charakteru Spółdzielni oznacza jedynie, że jej dochód nie może być dzielony między członków, lecz musi być przeznaczany na podtrzymywanie zasadniczego celu jej działania. Z oświadczeń zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz w dokumentach źródłowych brak jest informacji, aby Spółdzielnia utraciła płynność finansową. Odnosząc się do stanowiska Spółdzielni, że koszty ponoszenia opłat sądowych obciążać powinny jedynie właścicieli lokalów położonych w nieruchomości, której dotyczy postępowanie, z tego powodu, że różnica między kosztami eksploatacji i utrzymania danej nieruchomości, zarządzanej przez spółdzielnię a przychodami z opłat, zwiększa odpowiednio przychody lub koszty eksploatacji i utrzymania danej nieruchomości, Sąd wskazał, iż powyższe dotyczy tylko i wyłącznie kwestii rozliczenia opłat wnoszonych przez członków, Spółdzielnia natomiast dysponuje aktywami pochodzącymi ze źródeł wspólnych dla wszystkich członków i to z tych środków powinna wygospodarować fundusze na pokrycie kosztów sądowych w niniejszej sprawie.

W zażaleniu na powyższe postanowienie Spółdzielnia Mieszkaniowa w Z. zarzuciła naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że nie spełnia ona warunków do uzyskania prawa pomocy w zakresie częściowym. Wskazując na powyższe wniesiono o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez przyznanie skarżącej prawa pomocy zgodnie z wnioskiem, bądź uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej może być przyznane prawo pomocy w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Ponadto, osoba prawna oraz inna organizacja nieposiadająca osobowości prawnej powinna wykazać nie tylko, że nie ma środków na poniesienie tych kosztów, ale także, że nie ma ich, pomimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków (J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2006, s. 504).

W niniejszej sprawie odmawiając Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym Sąd I instancji wywiódł, iż Spółdzielnia ta powinna uwzględnić konieczność posiadania środków finansowych na prowadzenie procesów sądowych i w związku z tym podejmując starania o uzyskanie koniecznych środków powinna skorzystać z możliwości prowadzenia przez nią działalności gospodarczej. Przyjąć należy, że wskazując na powyższe Sąd miał na uwadze przepis art. 1 ust. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.), który przewiduje możliwość prowadzenia przez spółdzielnie mieszkaniowe innej działalności gospodarczej, jeżeli działalność ta jest związana bezpośrednio z realizacją celu takiej spółdzielni. Należy jednak zauważyć, że stosownie do powołanego przepisu prowadzenie takiej działalności gospodarczej warunkuje odpowiedni zapis w statucie spółdzielni. W niniejszej zaś sprawie, zarówno w aktach sądowych, jak i administracyjnych brak jest Statutu Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. Powyższe powoduje konieczność uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd pierwszej instancji zobowiązany będzie zatem wezwać Spółdzielnię Mieszkaniową w Z. do nadesłania statutu Spółdzielni i dopiero w oparciu o zapisy tego statutu stwierdzić, czy skarżąca rzeczywiście posiada możliwość zapewnienia środków finansowych na realizację swoich praw przed sądem poprzez prowadzenie innej działalności gospodarczej. Dopiero po dokonaniu ustaleń faktycznych w tym zakresie Sąd oceni wniosek o przyznanie prawa pomocy mając na uwadze przesłanki z art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 § 1 w zw. z art. 197 § 1 i § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji postanowienia.