Uchwała z dnia 1968-08-23 sygn. III CZP 73/68

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 73/68

Uchwała z dnia 23 sierpnia 1968 r.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz (sprawozdawca). Sędziowie: R. Czarnecki, W. Kuryłowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Wandy P. i Julii G. przeciwko Kazimierzowi B. o wydanie działki ziemi, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Katowicach - Ośrodek Zamiejscowy w Częstochowie postanowieniem z dnia 28 maja 1968 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy osobie, która ma udział we wspólnocie gruntowej, przysługuje legitymacja czynna do wytoczenia powództwa windykacyjnego co do działki ziemi stanowiącej część gruntów wspólnoty, czy też roszczenie takie przysługuje jedynie spółce ustanowionej w trybie art. 14 bądź art. 25 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych z 29.VI.1963 r. (Dz. U. Nr 28, poz. 169)?"

postanowił udzielić następującej odpowiedzi:

Legitymacja czynna do wytoczenia powództwa windykacyjnego co do działki gruntu stanowiącej część gruntów wspólnoty gruntowej przysługuje jedynie spółce przewidzianej w ustawie z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz. U. Nr 28, poz. 169).

Uzasadnienie

Powodowie Wanda P. i Piotr G. domagali się wydania działki ziemi stanowiącej część gruntów wspólnoty wsi M. Powodowie, jak to wynika z wykazu, są udziałowcami tej wspólnoty. Pozwany w wykazie tym nie jest wymieniony jako uprawniony do udziału we współwłasności, a jedynie wymieniony jest jego nieżyjący już ojciec, Stanisław B. Pozwany wszedł w posiadanie działki na podstawie decyzji właściwego organu administracji państwowej, wydanej w trybie art. 26 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz. U. z 1963 r. Nr 23, poz. 169), która następnie, jako nieważna, została uchylona.

Sąd Powiatowy w Zawierciu wyrokiem z dnia 28.II.1968 r. powództwo oddalił. Od wyroku tego wnieśli rewizję powodowie. W toku rozpoznania rewizji Sądowi Wojewódzkiemu w Katowicach - Ośrodek Zamiejscowy w Częstochowie nasunęło się przytoczone w sentencji a budzące wątpliwości zagadnienie prawne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wspólnoty gruntowe w świetle przepisów ustawy z dnia 29.VI.1963 r. (Dz. U. Nr 28, poz. 169) obejmują wspólne nieruchomości rolne, leśne oraz obszary wodne, należące do jednej z grup szczegółowo w ustawie wymienionych (art. 1 ustawy). Mają one służyć zaspokojeniu wspólnych potrzeb uprawnionych do udziału w tych wspólnotach (art. 6). Stąd też ustawa, jak to wynika zresztą z jej nazwy, kładzie decydujący nacisk na zagospodarowanie tych wspólnot.

Dla realizacji tego celu ustawodawca wkłada na osoby uprawnione do udziału we wspólnocie gruntowej obowiązek utworzenia "spółki do sprawowania zarządu nad wspólnotą i do właściwego zagospodarowania gruntów wchodzących w skład tej wspólnoty" (art. 14 ust. 1 ustawy). Stosownie do art. 25 ustawy - jeżeli uczestnicy w określonym w tym przepisie terminie nie przedstawią do zatwierdzenia organowi władzy administracji rolnej statutu, to organ ten powinien utworzyć spółkę przymusową. Ponadto jeżeli osoby wybrane lub wyznaczone do organów spółki odmówią uczestniczenia w tych organach lub w razie nieprawidłowej działalności tych organów, ustawa przewiduje na ten wypadek możliwość powołania przez organ administracji rolnej organów spółki spośród osób nie będących członkami spółki (art. 25 ust. 2).

Powołana spółka ma charakter osoby prawnej, działa na podstawie statutu, który m.in. powinien określać prawa i obowiązki członków spółki oraz organy spółki, sposób ich powoływania i zakres działania (art. 15 i 16). Istotny jest również przepis art. 19 ustawy, w myśl którego przy podejmowaniu uchwały na zebraniach członków każdy członek ma prawo tylko do jednego głosu bez względu na wielkość jego udziału w tej wspólnocie.

Przepisy te wskazują na to, że powołanymi do zarządu, reprezentowania wspólnoty na zewnątrz, a więc również występowania w sprawach dotyczących nieruchomości wchodzących w skład wspólnoty, są wyłącznie przewidziane w statucie organy wspólnoty. Poszczególny uczestnik wspólnoty może działać w omawianym zakresie jedynie za pośrednictwem organów statutowych, a nie własnym swoim prawem. Uprawnienia jego nie sięgają bowiem dalej niż przewiduje to statut oraz przepisy ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych. Przepisy przewidują jedynie prawo uczestnika wspólnoty do zbycia w warunkach ściśle przewidzianych w ustawie swego udziału (art. 26 i 27). Z przepisów ustawy wynika nadto, że wspólnota gruntowa może działać tylko w ramach utworzonej przez uczestników spółki bądź też - gdy jej nie powołano - spółki przymusowej, utworzonej przez organ administracji rolnej.

Z istoty więc i charakteru wspólnoty gruntowej oraz omówionych wyżej przepisów ustawy wynika, że aczkolwiek wspólnota gruntowa zbliża się do współwłasności, to jednak jest to współwłasność szczególna, rządząca się własnymi przepisami. W związku z tym stosowanie przepisów o współwłasności w drodze analogii w zasadzie nie będzie mieć miejsca. Stąd też nie można by przez analogię stosować do wspólnot gruntowych powołanego przez Sąd Wojewódzki orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 21.VI.1957 r. I CR 935/56, wedle którego współwłaścicielowi przysługuje legitymacja do wytoczenia powództwa windykacyjnego co do rzeczy stanowiącej przedmiot współwłasności, skoro, jak już wyjaśniono wyżej, uprawnienie do działania na zewnątrz w imieniu i na rzecz członków wspólnoty należy do odpowiednich statutowych organów spółki.

Z tych względów udzielono odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1969 r., Nr 5, poz. 90