Wyrok z dnia 2012-05-23 sygn. VI SA/Wa 302/12

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Grzelak Sędziowie Sędzia WSA Andrzej Czarnecki (spr.) Sędzia WSA Leszek Kobylski Protokolant st. sekr. sąd. Iwona Sumikowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 maja 2012 r. sprawy ze skargi R. K. na postanowienie Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] grudnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie cofnięcia licencji syndyka i zawieszenia praw wynikających z licencji syndyka oddala skargę

Uzasadnienie

Minister Sprawiedliwości postanowieniem z dnia [...] grudnia 2011 r. utrzymał w mocy, na podstawie art. 61a § 1 w związku z art. 28 k.p.a. oraz art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji syndyka (Dz. U. Nr 123, poz. 850 ze zm.), wydane przez siebie postanowienie z dnia [...] października 2011 r. odmawiające R. K. wszczęcia postępowania administracyjnego w przedmiocie cofnięcia licencji syndyka A. M. oraz odmawiające wszczęcia postępowania administracyjnego w przedmiocie zawieszenia A. M. praw wynikających z licencji syndyka.

Do wydania postanowienia doszło w następujących ustaleniach;

Wnioskiem z dnia [...] października 2011 r. R. K. wystąpił do Ministra Sprawiedliwości o cofnięcie A. M. praw syndyka wynikających z wymienionej ustawy oraz z wnioskiem o zawieszenie syndyka w tych uprawnieniach. W uzasadnieniu wniosku R. K. podał, że syndyk zaniechał ciążących na nim obowiązków związanych z prowadzoną upadłością likwidacyjną spółki C., której udziałowcem i wierzycielem jest wnioskodawca, a nadto syndyk, zdaniem wnioskodawcy, w porozumieniu z inną osobą działał na szkodę spółki, składając sądowi upadłościowemu nieprawdziwe sprawozdania o sytuacji majątkowej i finansowej spółki. Podnosząc te zarzuty R. K. wskazał na ustalenia Prokuratury Rejonowej [...]. w sprawie [...]

Pismem z dnia [...] października 2011 r. (w odpowiedzi na pismo Ministerstwa Sprawiedliwości) Prezes Sądu Rejonowego dla [...] w [...] poinformował, że A. M. nie został odwołany z funkcji syndyka i nadal pełni tę funkcję w postępowaniu upadłościowym spółki C. Pismem z dnia [...] października 2011 r. Prokurator Rejonowy [...] (również w odpowiedzi na pismo Ministerstwa Sprawiedliwości) podał, że postępowanie toczy się przeciwko prezesowi spółki C., natomiast syndykowi A. M. zarzutów nie przedstawiono, a z zaawansowanego materiału dowodowego zgromadzone w sprawie wynika z dużą dozą prawdopodobieństwa, że w tym zakresie postępowanie zostanie umorzone.

Minister Sprawiedliwości, wskazując na przepis art. 28 k.p.a. postanowieniem z dnia [...] października 2011 r. uznał, że R. K. nie ma interesu prawnego w postępowaniu objętym składanymi wnioskami. Nie dotyczy ono jego praw lub obowiązków bowiem sytuacja odwołania lub niedowołania syndyka, jak i zawieszenia lub niezawieszenia syndyka w jego uprawnieniach nie ma wpływu na sytuację prawną wnioskodawcy. Nadto z informacji pozyskanych od Prezesa Sądu Rejonowego dla [...] w [...] i od Prokuratora Rejonowego [...] wynika, iż nie zachodzą okoliczności uzasadniające wszczęcia z urzędu postępowania w sprawie cofnięcia lub zawieszenia praw wynikających z licencji syndyka A. M.

Od wymienionego postanowienia R. K. złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zarzucając naruszenie art. 28 k.p.a. przez uznanie, że nie posiada w sprawie interesu prawnego. Zdaniem skarżącego posiada interes prawny, gdyż organ administracji nie uwzględnił faktu, że skarżący jest także wierzycielem masy upadłości.

Wymienionym na wstępie postanowieniem Minister Sprawiedliwości utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy. Organ administracji podtrzymał stanowisko o braku interesu prawnego R. K. w składanym żądaniu o cofnięciu syndykowi licencji lub żądaniu zawieszenia syndyka w jego prawach. Wnioskujący nie ma bowiem możliwości prawnej wywiedzenia z takiej decyzji jakichkolwiek uprawnień własnych. Wszczęcie żądanego postępowania administracyjnego nie dotyczy praw ani obowiązków skarżącego. Interes majątkowy wnioskodawcy, wynikający z faktu bycia udziałowcem i wierzycielem spółki C. w upadłości, jest interesem faktycznym, a nie prawnym. Minister Sprawiedliwości podkreślał jednocześnie, że w świetle przepisów art. 18 i art. 20 ustawy o licencji syndyka, brak jest podstaw do wszczęcia z urzędu postępowania w zakresie żądanym przez wnioskodawcę.

Od postanowienia R. K. złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z wnioskiem o uchylenie zaskarżonego postanowienia. Postanowieniu zarzucił naruszenie art. 28 k.p.a. przez uznanie, że udziałowcowi i jednocześnie wierzycielowi spółki w upadłości nie przysługuje interes prawny w żądaniu cofnięcia syndykowi licencji lub w żądaniu zawieszenia syndyka w jego prawach.

W ocenie skarżącego Kodeks postępowania administracyjnego (art. 25 k.p.a.) przyjął subiektywną koncepcję legitymacji procesowej strony. Odwołując się do publikacji z lat 1964, 1967, 1976 i 1996 stwierdził, że ujęcie strony stanowi realizację wersji legitymacji procesowej strony, a nie interes oparty na prawie.

Organ administracji całkowicie pominął, że skarżący jest nie tylko udziałowcem spółki w likwidacji lecz również jest wierzycielem masy upadłości, a więc posiada zarówno interes faktyczny, jak i interes prawny uzasadniający żądanie odnoszące się do syndyka, gdyż w postępowaniu prowadzonym przez syndyka posiada status uczestnika.

Do pisma z dnia [...] maja 2012 r., złożonego przed rozprawą, skarżący załączył kopię pisma z dnia [...] kwietnia 2012 r. zatytułowanego "Postanowienie o przedstawieniu zarzutów" stwierdzającego przedstawienie zarzutów A. M. (syndykowi) wskazując, że syndyk działał na szkodę masy upadłości C. w tym na szkodę wierzycieli tej spółki. Powołując się na przedmiotowe pismo skarżący uznał, iż wykazał interes prawny w sprawie.

W odpowiedzi na skargę Minister Sprawiedliwości wnosił o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje;

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz.1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Chodzi więc o kontrolę aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywaną pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności.

Sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozpoznają, w pierwszej instancji, wojewódzkie sądy administracyjne (art. 3 § 1 ww. ustawy).

Rozpoznając sprawę w świetle powołanych wyżej kryteriów należy uznać, iż skarga jest niezasadna.

Stosownie do art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji syndyka (Dz. U. Nr 123, poz. 850 ze zm.) licencję syndyka przyznaje się na wniosek osoby ubiegającej się o licencję syndyka, złożony nie później niż po upływie 2 lat od dnia złożenia egzaminu. Zgodnie z art. 12 wymienionej ustawy Minister Sprawiedliwości, w drodze decyzji administracyjnej, przyznaje licencję syndyka, odmawia jej przyznania, cofa albo zawiesza prawa wynikające z licencji.

Syndyk (jako osoba fizyczna) działający w postępowaniu upadłościowym na zlecenie sądu, świadczy usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy z 2004 r. o podatku od towarów i usług, będącą działalnością gospodarczą w ujęciu art. 15 ust. 2 tej ustawy (por. wyrok NSA z dnia 6 lipca 2007 r. w sprawie I FSK 1147/06). Zatem przyznanie licencji syndyka jest równoznaczne z uprawnieniem do wykonywania takiej działalności gospodarczej, a więc do wykonywania zawodu syndyka. Skarżący występując z żądaniem cofnięcia syndykowi licencji i z żądaniem zawieszenia praw wynikających z przyznanej przez Ministra Sprawiedliwości licencji, w istocie wystąpił z żądaniem zawieszenia/pozbawienia syndyka prawa do wykonywania zawodu syndyka.

W tym miejscu należy zauważyć różnicę pomiędzy udzieleniem uprawnień zawodowych syndyka na podstawie licencji, a niejako "zaistnieniem" syndyka w postępowaniu upadłościowym. Zgodnie bowiem z art. 51 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 ze zm.) to sąd uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym wyznacza sędziego-komisarza oraz syndyka albo nadzorcę sądowego, albo zarządcę. Przy czym zgodnie z art. 156 ust. 1 wymienionej ustawy syndyka powołuje się w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego. W świetle tych regulacji nie może być wątpliwości, że syndyk rozpoczyna swoją działalność w postępowaniu upadłościowym na podstawie nakazu, jakim jest orzeczenie sądu. Również sąd, który wyznaczył w postępowaniu upadłościowym syndyka, może go odwołać (art. 170 ust. 1 Prawo upadłościowe i naprawcze) przy czym może odwołania tego dokonać w postępowaniu upadłościowym także na wniosek rady wierzycieli lub członka rady wierzycieli (ust. 2). Odwołanie syndyka w postępowaniu upadłościowym następuje z urzędu w przypadku cofnięcia lub zawieszenia praw wynikających z licencji syndyka przez Ministra Sprawiedliwości (art. 170 ust. 4 wymienionej ustawy).

Z przedstawionych regulacji daje się wyprowadzić wniosek, że czym innym jest postępowanie w sprawie udzielenia/cofnięcia licencji syndyka (przyznania/cofnięcia uprawnień zawodowych syndyka), a czym innym odwołanie syndyka w konkretnym postępowaniu upadłościowym. W pierwszej sytuacji następuje pozbawienie syndyka uprawnień zawodowych (licencji), w drugim natomiast syndyk przestaje jedynie działać w konkretnym postępowaniu upadłościowym.

W przypadkach wskazanych w art. 18 ust. 1 ustawy o licencji syndyka, Minister Sprawiedliwości jest obowiązany cofnąć syndykowi licencję, a w przypadku podanym w ust. 2 licencja może zostać cofnięta. Natomiast zgodnie z art. 20 ust. 1 tej ustawy Minister Sprawiedliwości zawiesza osobie posiadającej licencję syndyka prawa wynikające z tej licencji, a według ust. 2 może takie zawieszenie orzec.

Mając zatem świadomość rozróżnienia uprawnień sądu co do osoby syndyka w postępowaniu upadłościowym i uprawnienia Ministra Sprawiedliwości co do samej licencji i praw wynikających z licencji syndyka, należy uznać za trafne stanowisko organu administracji w przedmiocie braku interesu prawnego skarżącego w żądaniu pozbawienia/zawieszenia licencji przyznanej A. M.

Skarżący nie posiada własnego, aktualnego, bezpośredniego, konkretnego i realnego interesu opartego na przepisie prawa materialnego, z którego mógłby wywieźć swoje żądanie. Pojęcie interesu prawnego jest jednolite i ugruntowane w doktrynie i orzecznictwie sądów administracyjnych. Jak wskazywał Naczelny Sąd Administracyjny (m.in. w wyroku z dnia 17 czerwca 2011 r. wydanym w sprawie I OSK 883/10) - Stwierdzenie istnienia interesu prawnego wymaga ustalenia związku o charakterze materialnoprawnym pomiędzy obowiązującą normą prawa a sytuacją prawną konkretnego podmiotu prawa, polegającego na tym, że akt stosowania tej normy (decyzja administracyjna) może mieć wpływ na sytuację prawną tego podmiotu w zakresie prawa materialnego. Tymczasem pozbawienie/zawieszenie licencji syndyka nie ma wpływu na prawa lub/i obowiązki skarżącego i w niczym nie kształtuje sytuacji prawnej skarżącego.

W innym wyroku (z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie II GSK 1326/10) Naczelny Sąd Administracyjny podkreślał, że związek normatywny między interesem prawnym lub obowiązkiem danego podmiotu a postępowaniem administracyjnym wyraża się w tym, że postępowanie dotyczy interesu prawnego lub obowiązku tego podmiotu. Postępowanie dotyczy interesu prawnego lub obowiązku konkretnego podmiotu w tym sensie, że w wyniku takiego postępowania wydaje się decyzję, która rozstrzyga o prawach lub obowiązkach tego konkretnego podmiotu. Również i w tym ujęciu interesu prawnego brak jest podstaw do uznania, że decyzja o cofnięciu lub zawieszeniu licencji syndykowi, wykonującemu czynności w postępowaniu upadłościowo likwidacyjnym spółki, w której skarżący posiada udziały, będąc także jej wierzycielem, w jakikolwiek sposób rozstrzygałaby o prawach lub obowiązkach samego skarżącego.

Odwoływanie się do tzw. teorii subiektywnej interesu prawnego nie znalazło uznania ani w doktrynie ani w orzecznictwie sądowym. Zatem argumentacja oparta na przedstawionych poglądach nie mogła uzasadniać skargi. Wręcz przeciwnie, obowiązująca teoria obiektywnego pojmowania interesu prawnego wymaga ustalenia, że interes lub obowiązek ma charakter prawny, co oznacza że musi opierać się na przepisach prawa materialnego, czyli musi być wyprowadzony z prawa materialnego, z konkretnej normy prawnej.

W ocenie składu orzekającego Sądu skarżący nie mógł wykazać swojego interesu lub obowiązku prawnego w powiązaniu z konkretną normą prawa materialnego, co uzasadniało stwierdzenie organu administracji o tym, że nie mógł stać się stroną postępowania w rozumieniu art. 28 k.p.a. Fakt posiadania udziałów w spółce i bycia także jej wierzycielem, w stosunku do której syndyk wykonuje czynności w postępowaniu upadłościowym, nie uzasadnia interesu prawnego w żądaniu pozbawienia/zawieszenia licencji przyznanej przez Ministra Sprawiedliwości temu syndykowi. Także kopia "Postanowienia o przedstawieniu zarzutów" A. M. (syndykowi), załączona do pisma skarżącego z dnia [...] maja 2012 r. nie uzasadniała interesu prawnego skarżącego. Jeżeli nawet jest faktem, że syndykowi organy ścigania przedstawiły zarzuty, w dalszym ciągu nie powoduje to zaistnienia po stronie skarżącego jakichkolwiek obowiązków lub praw wynikające z przepisów materialnych uzasadniających interes prawny w sprawie żądania pozbawienia/zawieszenia syndyka w prawach wykonywania zawodu. Jedynie bowiem Ministra Sprawiedliwości może w tej sytuacji wszcząć z urzędu właściwe postępowanie w trybie przepisów art. 18 lub art. 20 ustawy o licencji syndyka.

W tych warunkach Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 151 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji wyroku.