Wyrok z dnia 2012-11-08 sygn. I SA/Ke 456/12

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Rojek, Sędziowie Sędzia WSA Maria Grabowska (spr.),, Sędzia WSA Jacek Kuza, Protokolant Starszy sekretarz sądowy Anna Adamczyk, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 8 listopada 2012 r. sprawy ze skargi M. A. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...] 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej 1. oddala skargę; 2. przyznaje od Skarbu Państwa (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach) na rzecz adwokat A. B.-K. kwotę 295,20 (dwieście dziewięćdziesiąt pięć 20/100) złotych, w tym 55,20 (pięćdziesiąt pięć 20/100) złotych podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Uzasadnienie

Dyrektor Izby Skarbowej w K. decyzją z dnia [...] r. nr [...] utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...] r. nr [...] odmawiającą stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...] nr [...] utrzymującej w mocy decyzję Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w K. z dnia [...] r. nr [...] umarzającą wobec M. A. postępowanie podatkowe dotyczące podatku od czynności cywilnoprawnych od kupna samochodu marki Skoda Felicia.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że w dniu 5 maja 2009 r. pomiędzy małżonkami E. i J. K. jako sprzedającymi a M.. A. i G. A. jako kupującymi, została zawarta umowa kupna-sprzedaży samochodu osobowego marki Skoda Felicia, rok produkcji 1995. Cenę transakcji strony umowy określiły na kwotę 900 zł. Organ podatkowy stwierdził, że wartość zakupionego pojazdu nie odpowiada wartości rynkowej z dnia dokonania transakcji. Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w K. decyzją z dnia [...] r. określił M. A. i G. A. podatek od czynności cywilnoprawnych od umowy kupna-sprzedaży przedmiotowego samochodu w wysokości 50 zł, która została uchylona decyzją Dyrektor Izby Skarbowej w K. z dnia [...]r. a sprawa przekazana do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji. Kolejna decyzja Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego z dnia [...]r. określająca M. A. i G. A. wysokość podatku od czynności cywilnoprawnych została uchylona decyzją Dyrektora Izby Skarbowej w K. z [...] r. i sprawa przekazana do ponownego rozpatrzenia. Decyzja Dyrektora Izby Skarbowej była przedmiotem skargi do WSA w K., który wyrokiem z 5 maja 2011 r. w sprawie I SA/Ke 200/11 skargę oddalił.

Rozpatrując ponownie sprawę Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego

w K. decyzją z dnia [...]r. nr [...]umorzył wobec M. A. postępowanie podatkowe dotyczące podatku od czynności cywilnoprawnych od kupna przedmiotowego samochodu z uwagi na fakt, że podatnik jako osoba niepełnosprawna z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności korzystał ze zwolnienia podatkowego uregulowanego w przepisie art. 8 pkt 6 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450), dalej jako "u.p.c.c.". Powyższa decyzja została utrzymana

w mocy ostateczną decyzją Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...]r. nr [...]Wnioskiem z dnia 5 stycznia 2012 r. M. A. wystąpił

o wznowienie postępowania podatkowego i uznanie decyzji Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w K. z dnia [...]r. za nieważną. W piśmie

z dnia 16 marca 2012 r. podatnik podniósł, że dotąd wszystkie decyzje w sprawie zostały wydane z rażącym naruszeniem prawa, w tym decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...]r. W ocenie M. A. organ podatkowy nie może bez inicjatywy podatnika wydać decyzji umarzającej postępowanie podatkowe z uwagi na jego niepełnosprawność.

Utrzymując w mocy decyzję z dnia [...]r. odmawiającą podatnikowi stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...]r., organ wskazał, że naruszenie przepisów prawa

w rozumieniu art. 247 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749) zwana dalej "Ordynacja podatkowa", powoduje nieważność decyzji, tylko wtedy gdy ma ono charakter kwalifikowanego naruszenia prawa, tzn. gdy prawo zostało naruszone w sposób jasny

i niedwuznaczny. Organ odwoławczy stwierdził, że w przedmiotowej sprawie decyzja organu podatkowego pierwszej instancji jak i organu odwoławczego wydane zostały na podstawie obowiązujących przepisów prawa podatkowego i nie są dotknięte wadą opisaną w art. 247 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej, ani żadną z pozostałych wad wymienionych w art. 247 § 1 tej ustawy.

Zwolnienie określone w art. 8 pkt 6 u.p.c.c. przysługuje osobie niepełnosprawnej z mocy prawa, bez obowiązku wydawania jakiejkolwiek decyzji w tym zakresie. Nabywca wykazując spełnienie przesłanek z art. 8 pkt 6 u.p.c.c. nie może być stroną postępowania mającego na celu określenie wysokości ewentualnego podatku od czynności cywilnoprawnych. Wbrew stanowisku podatnika ww. przepis u.p.c.c. nie uzależnia zastosowania uregulowanego w nim zwolnienia od złożenia wniosku strony

w tym zakresie. Przedmiotowe zwolnienie stosuje się z mocy prawa po ustaleniu stanu faktycznego objętego dyspozycją wyżej wskazanego przepisu. Z akt sprawy jasno wynika, że M. A. przed organem odwoławczym oświadczył, że nabył prawo do przedmiotowego zwolnienia, przedstawił dowody potwierdzające orzeczony wobec niego stopień niepełnosprawności na dzień nabycia samochodu Skoda Felicia oraz w piśmie z dnia 13 stycznia 2011 r. wyjaśnił, że ww. samochód zakupił na własne potrzeby. Organ odwoławczy wskazał ponadto, że w związku z wydanym rozstrzygnięciem na podatniku nie ciążą żadne zobowiązania finansowe wobec organu podatkowego.

Dodatkowo wskazano, że wolą podatnika było skorzystanie ze zwolnienia na podstawie art. 9 pkt 6 u.p.c.c., tj. w związku z nabyciem rzeczy ruchomej której wartość rynkowa, stanowiąca podstawę opodatkowania w podatku od czynności cywilnoprawnych, nie przekracza 1000 zł. W świetle zgromadzonego materiału dowodowego żądanie podatnika było jednak bezpodstawne. Organy podatkowe nie kwestionowały ceny na jaką umówiły się strony transakcji zawartej w dniu 5 maja 2009 r., jednak wartość rynkowa samochodu będącego przedmiotem umowy ustalona przez biegłego przekracza kwotę 1000 zł, o której mowa w ww. przepisie.

Na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...]r. M. A. złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K., wnosząc o jej uchylenie.

Uzasadniając skargę podniósł, że nie zgłaszał i nie wnosił o zwolnienie

z zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych od zakupu samochodu Skoda Felicja w dniu 5 maja 2009 r., z powodu stanu zdrowia. W ocenie skarżącego organ podatkowy bez wiedzy i zgody skarżącego nie mógł umorzyć postępowania podatkowego z powodu jego niepełnosprawności.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w K. podtrzymał stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w K. zważył, co następuje:

Zgodnie z zasadami wyrażonymi w art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) i art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270), określanej dalej jako ustawa p.p.s.a., sąd bada zaskarżone orzeczenie pod kątem jego zgodności

z obowiązującym prawem, zarówno materialnym, jak i procesowym, nie jest przy tym związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Dokonana w powyższy sposób kontrola wykazała, że skarga nie jest zasadna albowiem zaskarżona decyzja nie narusza prawa.

Na wstępie też należy wskazać, że stan faktyczny ustalony przez organy obu instancji znajduje potwierdzenie w zebranym materiale dowodowym. Dlatego ustalenia te Sąd w całości podziela, uznając je za niewadliwe.

Przedmiotem kontroli Sądu jest decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w K. dotycząca odmowy stwierdzenia nieważności decyzji.

Tryb stwierdzania nieważności decyzji jest nadzwyczajnym trybem wzruszenia decyzji, odstępstwem od zasady trwałości, określonej w art. 128 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem decyzje, od których nie służy odwołanie

w postępowaniu podatkowym są ostateczne. Uchylenie lub zmiana tych decyzji, stwierdzenie ich nieważności lub wznowienie postępowania mogą nastąpić tylko

w przypadkach przewidzianych w Ordynacji podatkowej oraz w ustawach podatkowych. Zasada trwałości decyzji ostatecznych ma podstawowe znaczenie dla stabilizacji opartych na decyzji skutków prawnych, dlatego zasada ta uchodzi za jedno z kardynalnych założeń całego systemu postępowania administracyjnego. Jest to tzw. domniemanie mocy obowiązującej decyzji. Wyznaczone przepisami odstępstwa od zasady trwałości ostatecznej decyzji administracyjnej, jako stanowiące wyjątek od zasady, podlegają więc ścisłej wykładni. Postępowanie

w sprawie o stwierdzenie nieważności jest postępowaniem nadzwyczajnym. Jego celem nie jest ponowne rozpoznanie zakończonej sprawy co do istoty, ale sprawdzenie czy decyzja wydana w sprawie będącej przedmiotem postępowania nie jest dotknięta jedną z wad wymienionych w art. 247 § 1 Ordynacji podatkowej.

Skarżący oparł twierdzenie o nieważności decyzji organu podatkowego na przesłance rażącego naruszenia prawa określonej w art. 247 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej.

Pojęcie rażącego naruszenia prawa w rozumieniu art. 247 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej jest utrwalone w orzecznictwie sądowym i doktrynie. Przyjmuje się, że postawienie zarzutu rażącego naruszenia prawa musi być związane z konkretnym przepisem, którego treść nie budzi wątpliwości, a interpretacja w zasadzie nie wymaga sięgnięcia po inne metody wykładni poza językową (zob. wyrok NSA z dnia 18 listopada 2011 r. sygn. akt II FSK 1040/10; dostępny na www. cbois.nsa.gov.pl). Przekroczenie normy prawnej musi mieć charakter jednoznaczny, co ma miejsce

w sytuacji oczywistej sprzeczności pomiędzy treścią przepisu prawa

a rozstrzygnięciem objętym decyzją. Dominuje pogląd, przyjęty przez Sąd orzekający, że cechą rażącego naruszenia prawa jest to, że treść decyzji pozostaje

w wyraźnej i oczywistej sprzeczności z treścią przepisu, a istnienie sprzeczności da się wykazać przez proste zestawienie przepisu i rozstrzygnięcia (zob. wyroki NSA

z dnia 31 lipca 2012 r. sygn. akt II FSK 257/11 i z dnia 18 października 2012 r. sygn. akt II FSK 716/11; dostępne na www.cbois.nsa.gov.pl). Nie chodzi bowiem o błędy

w wykładni prawa, ale o przekroczenie prawa w sposób jasny i niedwuznaczny. Podstawą stwierdzenia nieważności może być rażące naruszenie każdego przepisu prawa, w tym również procesowego. Jednakże wada wskazująca na nieważność decyzji musi tkwić w samej decyzji, a to znaczy, że z reguły jest następstwem rażącego naruszenia prawa materialnego.

W przedmiotowej sprawie skarżący domaga się stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej Dyrektora Izby Skarbowej w K. utrzymującej w mocy decyzję Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w K. umarzającą wobec M. A. postępowanie podatkowe dotyczące podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy kupna samochodu marki Skoda Felicia z dnia 5 maja 2009 r.

Podstawę rozstrzygnięcia w przedmiocie umorzenia postępowania stanowi przepis art. 208 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym, gdy postępowanie

z jakichkolwiek przyczyn stało się bezprzedmiotowe w szczególności w razie przedawnienia zobowiązania podatkowego organ wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Przyczyny bezprzedmiotowości postępowania mogą mieć charakter podmiotowy i przedmiotowy. Wymaga wyjaśnienia, że skarżący nie kwestionuje rozstrzygnięcia w zakresie umorzenia postępowania. Zarzut rażącego naruszenia prawa dotyczy natomiast zastosowanej podstawy umorzenia postępowania.

W ocenie skarżącego organ nieprawidłowo, jako podstawę zwolnienia od podatku zastosował przepis art. 8 pkt 6 u.p.c.c. W jego ocenie podstawę umorzenia postępowania winien stanowić przepis art. 9 pkt 6 u.p.c.c., w którym przewidziano zwolnienie przedmiotowe przez zwolnienie od podatku sprzedaży rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł. Przepis art. 8 pkt 6 u.p.c.c. przewiduje natomiast zwolnienie podmiotowe stron czynności cywilnoprawnych będących osobami nabywającymi na własne potrzeby sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone,

w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej, społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu. Z przywołanego unormowania wynika, że ze zwolnienia z obowiązku zapłaty podatku korzysta podmiot uczestniczący w dokonaniu czynności cywilnoprawnej, spełniający warunki ustawowe wskazane w przepisie, przy czym zwolnienie przysługuje z mocy prawa.

Z ustaleń faktycznych, niekwestionowanych przez skarżącego, poczynionych w sprawie zakończonej decyzją będącą przedmiotem postępowania o stwierdzenie nieważności wynika, że w dacie zakupu samochodu M. A. był osobą niepełnosprawną z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Okoliczność tą potwierdza przedłożona przez niego Legitymacją Osoby Niepełnosprawnej Nr 19082/06 wydana w dniu 3 lipca 2006 r. przez Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w K. oraz oświadczenie skarżącego z dnia 13 stycznia 2011 r. Z oświadczenia tego wynika również, że samochód został zakupiony na własne potrzeby w celu dowożenia na badania lekarskie. Prawidłowe jest zatem stanowisko organów, że skoro zaistniały przesłanki zwolnienia podmiotowego uregulowanego w art. 8 pkt 6 u.p.c.c. i na skarżącym nie ciążył obowiązek podatkowy z tytułu nabycia samochodu, skarżący nie miał przymiotu strony postępowania legitymującego do udziału w postępowaniu. Brak podmiotu skutkuje umorzeniem wszczętego wobec skarżącego postępowania wymiarowego.

Nie można podzielić zarzutu skarżącego, że organ bez jego woli nie był uprawniony do zastosowania zwolnienia przewidzianego w art. 8 pkt 6 u.p.c.c. Wskazany przepis nie uzależnia bowiem zastosowania uregulowanego zwolnienia od złożenia wniosku przez stronę. Wykazanie, że strona czynności cywilnoprawnej spełnia przesłanki zwolnienia podmiotowego obliguje organ do umorzenia postępowania w przedmiocie określenia podatku od tych czynności.

Podsumowując, zdaniem Sądu, należy podzielić stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej w K., że decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia

3 listopada 2011 r. utrzymująca w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego

z dnia 16 sierpnia 2011 r. umarzającą postępowanie w przedmiocie podatku od czynności cywilnoprawnych od kupna samochodu marki Skoda Felicia, nie jest dotknięta wadami kwalifikowanymi określonymi w art. 247 § 1 Ordynacji podatkowej. skutkującymi koniecznością wyeliminowania jej z obrotu prawnego. Tym samym zaskarżona decyzja odmawiająca stwierdzenia nieważności tej decyzji nie narusza przepisów prawa materialnego i procesowego.

W związku z powyższym Sąd, na podstawie art. 151 ustawy p.p.s.a., orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku. Wynagrodzenie pełnomocnikowi ustanowionemu

w ramach prawa pomocy w kwocie 240 zł plus 55,20 zł VAT, przyznano na podstawie art. 250 ustawy p.p.s.a. w związku z § 18 ust. 1 pkt 1 c i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348).