Postanowienie z dnia 1967-07-05 sygn. II CR 126/67

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 126/67

Postanowienie z dnia 5 lipca 1967 r.

Przymusowe leczenie alkoholików na podstawie przepisów ustawy z 10 XII 1959 r. o zwalczaniu alkoholizmu (Dz. U. Nr 69, poz. 434) nie czyni zbędnym stosowania - względem tych osób - przepisów o ubezwłasnowolnieniu.

Przewodniczący: sędzia W. Bryl. Sędziowie: F. Wesely (sprawozdawca), J. Zieliński.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Prokuratora Wojewódzkiego o ubezwłasnowolnienie Olgierda Sz., na skutek rewizji Prokuratora Wojewódzkiego w Olsztynie od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Olsztynie z dnia 27 lutego 1967 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Olsztynie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki oddalił wniosek Prokuratora Wojewódzkiego o ubezwłasnowolnienie częściowe Olgierda Sz. z powodu choroby psychicznej, powstałej na tle przewlekłego alkoholizmu.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd oparł na ustaleniu, że uczestnik, choć jest leczony z powodu dziedzicznej degradacji psychicznej na tle przewlekłego alkoholizmu i narkomanii od 1956 r. w Państwowym Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w S., został w dniu 30.VIII.1966 r. wypisany na własne żądanie ze szpitala. W tej sytuacji oraz wobec niewykazania, aby była mu potrzebna pomoc do prowadzenia jego spraw, Sąd Wojewódzki uznał, że brak jest przesłanek w świetle art. 16 § 1 k.c. do jego częściowego ubezwłasnowolnienia. Z zaleceń szpitala wynika jedynie, że potrzebna mu jest pomoc lekarska (opieka poradni, zakaz picia alkoholu, używanie fenactilu). Powyższy cel może być osiągnięty przez zastosowanie do uczestnika odpowiednich przepisów ustawy z 10.XII.1959 r. o zwalczaniu alkoholizmu (Dz. U. Nr 69, poz. 434).

Powyższe orzeczenie zaskarżył Prokurator Wojewódzki, który domagał się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, powołując się zarazem na podstawy rewizyjne wymienione w art. 368 pkt 3, 4 i 5 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja jest zasadna.

Pomijając już bowiem fakt, że Sąd Wojewódzki ustanowił dla uczestnika kuratora do obrony jego praw w toku postępowania o ubezwłasnowolnienie, uznając tym samym doręczenie uczestnikowi pism i wzywanie na rozprawę za niecelowe ze względu na jego stan zdrowia (art. 147 k.p.c.), oraz że wniosek o ubezwłasnowolnienie został oddalony (nawet bez wysłuchania uczestnika celem wyjaśnienia kwestii związanych z jego sprawami życiowymi i potrzebą pomocy w tych sprawach), należy zwrócić uwagę na to, że Sąd błędnie przyjął, iż przymusowe leczenie alkoholików na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu alkoholizmu rozwiązuje sytuację i czyni zbytecznym ubezwłasnowolnienie ich. Przymusowe leczenie alkoholików nie załatwia jeszcze problemu dostarczenia im pomocy w ich sprawach, zwłaszcza w tych, w których muszą oni składać oświadczenia woli rodzące skutki prawne (zaciągać zobowiązania) albo dochodzić swych praw podmiotowych. Przymusowe leczenie nie zawsze musi dać wyniki bądź daje takie wyniki zaraz i dlatego objęte nim osoby - szczególnie w okresie pobytu w zamkniętym szpitalu - muszą mieć udzieloną pomoc w swych sprawach, toczących się przecież mimo ich odosobnienia (np. sprawy majątkowe). Tak jest właśnie w niniejszym wypadku, skoro dwuletnie leczenie uczestnika w warunkach izolacji nie dało pozytywnego wyniku, o czym świadczy fakt ponownego umieszczenia go w dniu 31.III.1967 r. w szpitalu psychiatrycznym. Tym samym leczenie alkoholizmu, wbrew mniemaniu Sądu I instancji, nie czyni zbędnym stosowania przepisów o ubezwłasnowolnieniu, jako służącym innym celom.

Wychodząc z błędnych założeń, Sąd Wojewódzki uchylił się od wyjaśnienia istoty sprawy, tj. określenia stanu zdrowia psychicznego uczestnika (czy choroba psychiczna zezwala mu na kierowanie swym postępowaniem, co uzasadniałoby jego całkowite ubezwłasnowolnienie) oraz czy potrzebna mu jest pomoc ze względu na jego sprawy życiowe i majątkowe (co uzasadniałoby w razie uznania, że jest w stanie kierować swym postępowaniem i nie zachodzi potrzeba całkowitego jego ubezwłasnowolnienia, ubezwłasnowolnienie częściowe na podstawie art. 16 § 1 k.c.).

Okoliczności te należało wyświetlić przez przesłuchanie świadków oraz uczestnika, zwłaszcza na okoliczności związane z potrzebą udzielenia mu pomocy (ustanowienie kuratora z art. 16 § 2 k.c.) oraz przez zasięgnięcie opinii psychiatrów co do istnienia i rozmiarów choroby psychicznej.

Z tych zasad z mocy art. 388 § 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.

OSNC 1968 r., Nr 3, poz. 44