Wyrok z dnia 1967-07-07 sygn. II CR 248/67

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 248/67

Wyrok z dnia 7 lipca 1967 r.

Zarzuty od nakazu zapłaty wniesione po upływie terminu przewidzianego w art. 491 § 1 k.p.c. ulegają odrzuceniu z urzędu również w postępowaniu rewizyjnym.

Przewodniczący: sędzia Z. Trybulski. Sędziowie: Z. Wasilkowska, B. Łubkowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w M. przeciwko Edycie B. o zapłatę, na skutek rewizji pozwanej od wyroku Sądu Powiatowego w Giżycku z dnia 3 października 1966 r.,

uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Powiatowemu w Giżycku do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Nakazem zapłaty na zasadzie wekslu, doręczonym pozwanej w dniu 12.II.1964 r., Powiatowe Biuro Notarialne w Giżycku nakazało pozwanej solidarnie ze Stanisławem K. i Józefem P. zapłatę powódce kwoty 30.000 zł.

Pozwana w zarzutach wniesionych przeciwko powyższemu nakazowi zapłaty twierdziła, że niedobór w sklepie przez nią prowadzonym, na pokrycie którego powódka uzupełniła wręczony jej przez pozwaną in blanco weksel gwarancyjny, powstał w związku z dokonaną kradzieżą z włamaniem, pozwana jednak za manko to nie odpowiada.

Sąd Powiatowy w Giżycku wyrokiem z dnia 3.X.1966 r. utrzymał w mocy nakaz zapłaty na tej podstawie, że pozwana w sprawie karnej "została uznana za winną czynu z art. 286 § 1 k.k.", co uzasadniało wydanie nakazu zapłaty na podstawie art. 415 k.c.

Pozwana w rewizji opartej na podstawach z art. 368 pkt 1 i 5 k.p.c. domagała się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Powiatowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Wojewódzki przekazał Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne:

"Czy w razie zaskarżenia tylko przez pozwaną wyroku sądu pierwszej instancji, mocą którego nakaz zapłaty wydany przez państwowe biuro notarialne w postępowaniu nakazowym został utrzymany w mocy, sąd rewizyjny władny jest, uchylając zaskarżony wyrok, odrzucić z urzędu zarzuty od nakazu zapłaty wobec wniesienia ich przez pozwaną po upływie przepisanego terminu bez naruszenia zasady reformationis in peius?"

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Trafny jest zarzut skarżącej, że Sąd Powiatowy wbrew obowiązkowi z art. 323 § 2 k.p.c. nie rozprawił się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku z zarzutami pozwanej, iż ujawniony w sklepie pozwanej niedobór jest następstwem okoliczności, za które pozwana nie odpowiada. W szczególności Sąd ten błędnie uznał za wystarczająco uzasadnioną podstawę odpowiedzialności pozwanej fakt, że została ona w związku z ujawnionym mankiem prawomocnym wyrokiem karnym skazana z art. 286 § 1 k.k. Sąd Powiatowy przeoczył jednak, że popełnienie przez pracownika przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. - samo przez się - nie przesądza jeszcze (uchwała Całej Izby Cywilnej z dnia 26.X.1956 r. 1 CO 31/56 - OSN 58/1/1) o tym, że odpowiada on za szkodę na podstawie przepisów prawa cywilnego o czynach niedozwolonych. W każdym zatem wypadku sąd ma obowiązek badać, czy konkretny czyn uzasadnia odpowiedzialność deliktową czy też kontraktową. Przy odpowiedzialności kontraktowej pracownik może wykazać, że nie wyliczenie się całkowite lub częściowe z powierzonego mu mienia jest wynikiem okoliczności, za które on nie odpowiada.

Bez znaczenia jest także, że pracodawca dochodzi swego roszczenia o wyrównanie niedoboru na podstawie uzupełnionego przez siebie wekslu gwarancyjnego. Zobowiązany z wekslu może bowiem wobec posiadacza tego dokumentu zasłaniać się zarzutem, że weksel został uzupełniony niezgodnie z zawartym między nimi porozumieniem (art. 16 pr. weksl. - interpretacja a contrario). Jeżeli zatem weksel miał zabezpieczać roszczenie pracodawcy do pracownika z tytułu niedoboru, to pracownik może bronić się wobec pracodawcy jako posiadacza wekslu, że weksel został uzupełniony wbrew porozumieniu, gdyż albo manko, za które pracownik odpowiada, w ogóle nie powstało, albo też powstało w mniejszej wysokości.

Uchybienia powyższe stanowią podstawę rewizyjną z art. 368 pkt 1 i 5 k.p.c. i powodują uchylenie zaskarżonego wyroku (art. 388 § 1 k.p.c.), gdyż nie pozwalają Sądowi rewizyjnemu na skontrolowanie, czy zaskarżony wyrok w ostateczności odpowiada prawu.

Roszczenie powoda dotyczy stosunku prawnego powstałego przed wejściem w życie kodeksu cywilnego, a potem w niniejszej sprawie (art. XXVI przep. wprow. k.c.) mają zastosowanie przepisy dotychczasowe, czyli art. 239 k.z., jeśli chodzi o odpowiedzialność pozwanej ex contractu.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Powiatowy wyjaśni przede wszystkim, czy zarzuty pozwanej złożone zostały w terminie przewidzianym w art. 458 § 2 d.k.p.c., mając na uwadze, że złożenie pisma obejmującego zarzuty w administracji więziennej jest równoznaczne z oddaniem tego pisma w polskim urzędzie pocztowym oraz że dopełnienie tego obowiązku pozwana może udowodnić wszelkimi środkami dowodowymi, a więc i za pomocą dowodu z przesłuchania świadków oraz stron.

Nakaz zapłaty, przeciwko któremu nie wniesiono zarzutów w terminie przypisanym, ma skutki prawomocnego wyroku (art. 494 § 2 k.p.c.). Zarzuty wniesione po upływie przepisanego terminu ulegają odrzuceniu (art. 494 § 1 k.p.c.). Na podstawie zatem spóźnionych zarzutów nie może skutecznie toczyć się postępowanie co do zasadności roszczenia stanowiącego treść sentencji nakazu zapłaty. Postępowanie takie dotknięte byłoby nieważnością, a sąd rewizyjny powinien z urzędu uwzględnić tę wadliwość i po uchyleniu zaskarżonego wyroku odrzucić zarzuty.

OSNC 1968 r., Nr 2, poz. 27