Uchwała z dnia 1967-03-24 sygn. III PZP 42/66

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III PZP 42/66

Uchwała z dnia 24 marca 1967 r.

Przewodniczący: sędzia M. Piekarski (sprawozdawca). Sędziowie: M. Wilewski, F. Szczepański.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Okręgowej Spółdzielni Pszczelarskiej w L. przeciwko Marcinowi K. o zapłatę, po rozpoznaniu zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Lublinie postanowieniem z dnia 9 grudnia 1966 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy pozwany Marcin K., zużywając na utrzymanie kwotę 10.800 zł wyegzekwowaną na podstawie nieprawomocnego wyroku opatrzonego rygorem natychmiastowej wykonalności, powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu tej kwoty, jeżeli Sąd Wojewódzki, rozpoznając zażalenie Okręgowej Spółdzielni Pszczelarskiej w L. na rygor natychmiastowej wykonalności, zażalenie to oddalił, przytaczając między innymi w uzasadnieniu, że powództwo tak pod względem prawnym, jak i faktycznym nie budzi wątpliwości i zasądzona suma stanowi zaledwie drobną część równowartości wyrządzonej powodowi szkody spowodowanej przez zarząd pozwanej Spółdzielni, a ponadto wdał się w ocenę merytoryczną zarzutów tejże Spółdzielni przeciwko żądaniu pozwu i zarzuty te też pod względem prawnym, jak i faktycznym uznał za bezzasadne?"

postanowił udzielić następującej odpowiedzi:

Strona, która egzekwuje świadczenie zasądzone na jej rzecz nieprawomocnym wyrokiem zaopatrzonym w rygor natychmiastowej wykonalności, powinna się liczyć z obowiązkiem zwrotu w razie oddalenia jej powództwa o te świadczenie na skutek rewizji strony przeciwnej.

Uzasadnienie

Zagadnienie prawne przedstawione do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 § 1 k.p.c. musi mieć ogólny charakter, gdyż rozstrzygnięcie tego zagadnienia odbywa się poza zakresem rozpoznawania sprawy. Z tej przyczyny Sąd Najwyższy udzielił ogólnej odpowiedzi na postawione mu przez Sąd Wojewódzki pytanie wyjaśniając, co następuje:

Strona, która egzekwuje świadczenie zasądzone na jej rzecz na podstawie nieprawomocnego wyroku zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności, powinna się liczyć z obowiązkiem zwrotu, jeżeli jej powództwo o zasądzenie tego świadczenia zostanie następnie oddalone na skutek rewizji strony przeciwnej (art. 121 i 133 § 1 k.z., art. 409 i 410 k.c.). Zaskarżenie bowiem wyroku rewizją stwarza możliwość jej uwzględnienia przez oddalenie powództwa bez względu na to, czy i z jakich przyczyn oddalono zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji co do zamieszczonego w wyroku rygoru natychmiastowej wykonalności.

Przeświadczenie strony, egzekwującej świadczenie zasądzone natychmiast wykonalnym wyrokiem, o tym, że należy się jej to świadczenie, wyłącza jej złą wiarę i obowiązek naprawienia szkody przekraczającej wartość wyegzekwowanego świadczenia (art. 133 § 2 k.z., art. 414 k.c.), ale nie wyłącza obowiązku zwrotu wyegzekwowanego świadczenia jako nienależnego, gdy odpadła podstawa tego świadczenia wskutek oddalenia następnie powództwa (art. 133 § 1 i 127 k.z., art. 410 § 2 k.c.). Takie bowiem świadczenie w świetle wyżej wskazanych przepisów jest nienależne bez względu na to, czy egzekwujący je był w złej wierze.

Zła wiara z mocy art. 127 k.z. wyłączała wygaśnięcie obowiązku wydania zużytej lub utraconej czy pozbytej korzyści bądź jej wartości. Przepis ten wyłącza wygaśnięcie tego obowiązku nie tylko w razie złej wiary, lecz także - i to odrębnie - w razie powinności liczenia się z obowiązkiem zwrotu, a więc nie uzależnia tej powinności od złej wiary. Innymi słowy, dobra wiara nie chroni od obowiązku zwrotu wyegzekwowanej sumy, gdy odpadnie podstawa wyegzekwowania sumy wskutek oddalenia powództwa. Stwierdza to także art. 410 § 2 k.c.

Stan prawny pod rządem k.c. nie uległ więc w omówionym wyżej zakresie zmianie, a dyspozycje, mieszczące się poprzednio w art. 127 i 133 § 2 k.z. co do złej wiary, znalazły w innej postaci redakcyjnej zastosowanie w art. 414 k.c., który stwierdza, że przepisy k.c. o bezpodstawnym wzbogaceniu się nie uchybiają przepisom o obowiązku naprawienia szkody.

Z tych przyczyn kwestia dobrej czy złej wiary nie ma znaczenia dla wyniku omawianego wyżej postępowania restytucyjnego, co przyczyniło się do wprowadzenia tego postępowania w art. 338, 415 i 422 § 1 k.p.c.

OSNC 1967r., Nr 7-8, poz. 124