Postanowienie z dnia 1966-12-06 sygn. III CR 314/66

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CR 314/66

Postanowienie z dnia 6 grudnia 1966 r.

Dla ustalenia wartości lasu w sprawie o zniesienie współwłasności (dział spadku) nie wystarcza samo oszacowanie drzewostanu i gruntu, ale należy także uwzględnić ograniczenia co do możliwości eksploatacji, które wynikają z przepisów o gospodarce leśnej.

Przewodniczący: sędzia F. Błahuta. Sędziowie: B. Łubkowski, J. Policzkiewicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Wiktorii J. o zniesienie współwłasności, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Białymstoku z dnia 8 kwietnia 1966 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Powiatowego w Grajewie z dnia 18 stycznia 1966 r. i przekazał sprawę temuż Sądowi Powiatowemu do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Nieruchomość rolna we wsi Ł. powiatu g., zawierająca ogółem 19,50 ha w czterech działkach oznaczonych numerami 22, 43, 55 i 75 na planie sporządzonym w 1962 r. przez Wojewódzkie Biuro Geodezji i Urządzeń Rolnych w B., stanowiła od 1934 r. współwłasność w równych częściach Wiktorii J. i Mariana S.

Sąd Powiatowy w Grajewie postanowieniem z dnia 18 stycznia 1966 r. zniósł współwłasność tej nieruchomości, przyznając na wyłączną własność działki oznaczone na wyrysie planu sporządzonym przez geodetę inż. Józefa Ch.:

a) Wiktorii J. - Nr 75 o powierzchni 4,8719 ha, Nr 55/5 o powierzchni 2 ha i Nr 22/4 o powierzchni 0,8677 ha,

b) Marianowi S. - Nr 43 o powierzchni 5,7902 ha, Nr 55/4 o powierzchni 5,0975 ha i Nr 22/3 o powierzchni 0,8668 ha wraz ze znajdującymi się na tej działce stodołą i chlewem.

Zarazem Sąd Powiatowy ustanowił dla działki Nr 22/4 na działce Nr 22/3 służebności drogi i czerpania wody oraz zasądził - tytułem wyrównania udziałów - od Mariana S. na rzecz Wiktorii J. kwotę 59.280 zł, rozkładając ją na cztery raty płatne w czasie od dnia 1 lipca 1966 r. do dnia 1 września 1968 r.

Rewizja Mariana S., który m.in. kwestionował prawidłowości oszacowania lasu oraz sposób podziału nieruchomości rolnej, została oddalona postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Białymstoku z dnia 8 kwietnia 1966 r.

W rewizji nadzwyczajnej Minister Sprawiedliwości wnosi o uchylenie tego postanowienia oraz postanowienia Sądu Powiatowego w Grajewie z dnia 18 stycznia 1966 r. i o przekazanie sprawy temuż Sądowi Powiatowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W myśl art. 17 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. o zagospodarowaniu lasów i nieużytków nie stanowiących własności Państwa oraz niektórych lasów i nieużytków państwowych (Dz. U. Nr 29, poz. 166) wyrąb drzew w lasach nie stanowiących własności Państwa może nastąpić jedynie na podstawie zezwolenia, które wydaje na wniosek nadleśniczego prezydium gromadzkiej rady narodowej bądź właściwy do spraw leśnictwa organ prezydium powiatowej rady narodowej. Stosownie zaś do § 2 zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 17 grudnia 1960 r. w sprawie ustalenia zasad i trybu wydawania zezwoleń na wyrąb drzew w lasach nie stanowiących własności Państwa i w niektórych lasach państwowych oraz trybu i sposobu kontroli użytkowania tych lasów (M.P. Nr 96, poz. 428) rozmiar wyrębu określa się na podstawie uproszczonego planu urządzenia gospodarstwa leśnego lub inwentaryzacji, a w braku ich - na podstawie stanu lasu i potrzeb gospodarczych posiadacza lasu.

W sprawie nie zostało wyjaśnione, w jakim rozmiarze mogliby właściciele uzyskać zezwolenie na wyrąb drzew w działce Nr 55, gdzie rośnie las olszowy w wieku 45-65 lat, a mianowicie, czy miałby to być wyrąb przeznaczony tylko na ich potrzeby gospodarcze czy też chodzić by tu mogło o wyrąb w większym rozmiarze z przeznaczeniem na sprzedaż, np. w celach przemysłowych. O udzielenie informacji w tym względzie należało się zwrócić do nadleśnictwa i właściwego organu prezydium powiatowej rady narodowej.

Do oszacowania lasu w sprawie o zniesienie współwłasności (podobnie w sprawie o dział spadku) nie wystarcza samo oszacowanie drzewostanu i gruntu pod nim, ale należy także wziąć pod uwagę wynikające z przepisów o gospodarce leśnej ograniczenia co do możliwości eksploatowania lasu przez jego właściciela. Chodzi tu bowiem o ustalenie realnej wartości działki leśnej, jaką przedstawia ona dla właściciela, bądź o cenę, jaką by mógł on uzyskać w razie jej sprzedaży.

Dla ustalenia tej ceny należy z reguły, oprócz oszacowania drzewostanu przez biegłego leśnika, zasięgnąć opinii innych biegłych spośród osób praktycznie w tym zorientowanych, a także wysłuchać wyjaśnień uczestników co do tego, jaką wartość przedstawiałaby dla każdego z nich działka leśna w razie przyznania mu jej w naturze w wyniku zniesienia współwłasności.

Przestrzeganie powyższych zasad jest niezbędne zwłaszcza wtedy, gdy wskutek niemożności podziału lasu w naturze (art. 18 cyt. ustawy) zostanie on przyznany jednemu ze współwłaścicieli.

Potrzeba oszacowania lasu odpadłaby natomiast, gdyby należało utrzymać co do niego stan współwłasności. Konieczne byłoby jednak wyrażenie na to zgody przez współwłaścicieli (art. 210 k.c.).

Oszacowanie lasu nie wchodzi również w rachubę, jeżeli był on zasadzony własnym kosztem przez tego spośród współwłaścicieli, któremu w wyniku zniesienia współwłasności las ten zostanie przyznany na własność. W takim wypadku przedmiotem oszacowania powinna być odpowiednia działka ziemi, tak jakby las na niej nie rósł. W sprawie niniejszej dotyczy to działki Nr 75 przyznanej Wiktorii J., która w latach 1960-1961 zasadziła rosnący tam młody zagajnik.

Ponieważ Sąd Powiatowy nie kierował się powyższymi zasadami, mogło to doprowadzić nie tylko do podwyższenia wartości działki Nr 55, na co zwraca uwagę rewizja nadzwyczajna, ale także działki Nr 75, co Sąd Najwyższy z urzędu bierze pod uwagę.

Niewzięcie tu pod uwagę właściwych kryteriów oszacowania obu tych działek narusza art. 619 § 1 k.p.c. i art. 212 § 1 k.c.

Przechodząc do dalszych zarzutów rewizji nadzwyczajnej, należy zauważyć, że przydzielenie Wiktorii J. 2 ha łąki z działki Nr 55 nie budziłoby zastrzeżeń, gdyby się okazało, że - tak jak ona twierdzi - Marian S. sprzedał osobie trzeciej własne łąki, pozbawiając swoje gospodarstwo potrzebnej ilości użytków zielonych, oraz że ona przyznaną jej łąkę należycie zagospodarowała.

Wymaga to dalszych ustaleń, jak również wyjaśnienia, jakie jeszcze grunty - nie będące przedmiotem zniesienia współwłasności - posiadają uczestnicy lub ich małżonkowie (art. 619 § 1 k.p.c.). Wymaga też bliższego wyjaśnienia sytuacja rodzinna i materialna obojga uczestników, która może mieć wpływ na oznaczenie terminu i rat uiszczenia dopłaty (art. 212 k.c.).

Z tych względów oraz na mocy art. 422 § 2 k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł jak wyżej.

OSNC 1967 r., Nr 5, poz. 96