Wyrok z dnia 2013-06-26 sygn. II SA/Sz 423/13

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Mysiak, Sędziowie Sędzia WSA Barbara Gebel,, Sędzia NSA Danuta Strzelecka-Kuligowska (spr.), Protokolant Aneta Kukla, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 26 czerwca 2013 r. sprawy ze skargi M. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zasiłku okresowego uchyla zaskarżoną decyzję.

Uzasadnienie

Dyrektor Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej , decyzją Nr [...] z dnia [...] r., na podstawie art. 3, art. 7, art. 8, art. 12, art. 106 ust. 1, art. 110 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r., Nr 175 poz. 1362 j.t. ze zm.), art. 104 K.p.a. oraz upoważnienia Burmistrza Miasta z dnia [...] r. w sprawie upoważnienia Dyrektor MGOPS do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej – odmówił M. W. przyznania pomocy w postaci zasiłku okresowego.

Z uzasadnienia decyzji wynika, że M. W. w swoim wniosku z dnia [...] r. o przyznanie zasiłku okresowego podniosła, że ona i jej mąż są osobami bezrobotnymi i nie dysponują środkami pieniężnymi na zakup opału, energii elektrycznej i żywności.

Organ ustalił, że rodzina wnioskodawczyni nie korzysta z dodatku mieszkaniowego, w miesiącu [...] r. wypłacono zasiłek rodzinny w kwocie [...] zł, a W. W. uzyskał dochód w kwocie [...] zł z tytułu podejmowanych prac dorywczych. Nadto organ ustalił, że wnioskodawczyni wraz z mężem i bratem męża zakupili od Urzędu Miasta i Gminy mieszkanie w udziałach ½. Cena mieszkania wyniosła [...] zł (1/2 – [...] zł.). Wnioskodawczyni z mężem wpłacili część ceny – [...] zł. Pozostała kwota ma być wpłacona w 9 ratach rocznych. Mąż wnioskodawczyni oświadczył, że środki na zakup mieszkania pochodziły z pracy za granicą.

Mając powyższe na uwadze organ I instancji uznał, że skoro rodzina wnioskodawczyni dysponowała środkami na zakup mieszkania to winna też posiadać środki na zaspokojenie niezbędnych potrzeb.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła M. W.

W uzasadnieniu odwołania skarżąca polemizuje z treścią decyzji. Zdaniem odwołującej okoliczność, że zakupili z mężem mieszkanie z bonifikatą i na raty nie świadczy o tym, że mają środki finansowe na dalszą egzystencję. Podkreśla, że z mężem są osobami bezrobotnymi wymagającymi pomocy. Nadto M. W. zarzuca naruszenie art. 32 i 64 Konstytucji.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, decyzją z dnia [...] r. na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa, art. 2 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz.U. z 2001 r., Nr 79, poz. 856 ze zm.), art. 8 i art. 11 ust. 1 oraz art. 38 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362), § 1 pkt 16 lit. "a" rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie właściwości samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. Nr 198, poz. 1925) – utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy.

Kolegium podzieliło stanowisko organu wyrażone w zaskarżonej decyzji wskazując, że zasiłek okresowy, którego materialnoprawną podstawę stanowi przepis art. 38 ustawy o pomocy społecznej, jest świadczeniem przyznawanym w szczególności osobom przewlekle chorym, niepełnosprawnym, bezrobotnym, których dochody nie przekraczają ustalonego kryterium. W innych niż wymienione w tym przepisie okolicznościach samo przyznanie takiego świadczenia leży także w ramach tzw. uznania administracyjnego. Kolegium podało, że bezspornym w sprawie jest fakt, iż rodzina wnioskodawczyni w dniu [...] r. zakupiła mieszkanie, a w dniu [...] r. ubiegała się o przedmiotową pomoc.

Zdaniem Kolegium, rodzina skarżącej decydując się na zakup mieszkania wiedziała jakimi środkami dysponuje. Powinna tak nimi rozporządzać, aby w pierwszej kolejności zadbać o bieżące potrzeby dziecka i swoje.

Ponadto Kolegium podkreśliło, że ustawa o pomocy społecznej jest ukierunkowana na udzielanie wsparcia osobom rzeczywiście go potrzebującym i nie dopuszcza wykorzystywania środków społecznych przez osoby, które mają możliwość zaspokojenia potrzeb życiowych z własnych środków, nie czynią tego jednak z własnej woli i wyboru (vide wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 września 2007 r. I OSK 1864-06).

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wniosła M. W. Z treści skargi wynika, że domaga się uchylenia zaskarżonej decyzji. W skardze opisuje swoją trudną sytuację rodzinną i materialną. Podkreśla, że wraz z mężem są osobami bezrobotnymi bez prawa do zasiłku, bez żadnych środków do życia i leczenia chorej córki. Decyzje obu instancji uważa za krzywdzące, niesprawiedliwe.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie, podnosząc argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny z w a ż y ł, co następuje:

Uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych określone przepisami art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) dalej P.p.s.a. sprowadzają się do kontroli zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego.

Sąd badając legalność zaskarżonej decyzji w oparciu o wyżej powołane przepisy i w granicach sprawy, nie będąc jednak związanym stosownie do art. 134 § 1 P.p.s.a. zarzutami i wnioskami skargi uznał, że zaskarżona decyzja narusza prawo, a zatem skarga zasługuje na uwzględnienie.

Materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia organu odwoławczego stanowił przepis art. 8, art. 11 ust. 1 i art. 38 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362).

Zasiłek okresowy przewidziany w art. 38 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny. Należy również zauważyć, że świadczenie to zostało umiejscowione wśród zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym i nadano mu status publicznego prawa podmiotowego, a zakres uznania został ograniczony do ustalenia jego wysokości oraz okresu, na jaki zostaje przyznany.

Z akt sprawy wynika, że skarżąca M. W. i jej mąż W. W. są osobami bezrobotnymi i dochód w ich rodzinie jest niższy od "kryterium dochodowego rodziny", a więc spełniają przesłanki do otrzymania świadczenia w formie zasiłku okresowego.

Natomiast stosownie do treści art. 11 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, który to przepis powołał organ odwoławczy odmawiając skarżącej przyznania zasiłku okresowego – decyzję odmawiającą przyznania pomocy wydaje się w przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego marnotrawienia przyznanych świadczeń, ich celowego niszczenia lub korzystania w sposób niezgodny z przeznaczeniem, albo marnotrawienia własnych zasobów finansowych. W uzasadnieniu decyzji organ wskazanych wyżej przesłanek nie powołał, stwierdzając, że organ I instancji prawidłowo uznał, że skoro rodzina skarżącej zakupiła mieszkanie to wiedziała jakimi środkami dysponuje i powinna nimi tak rozporządzać, aby w pierwszej kolejności zadbać o bieżące potrzeby dziecka i swoje. Nadto organ wskazał, że nie można dopuścić wykorzystywania środków społecznych przez osoby, które mają możliwość zaspokojenia potrzeb życiowych z własnych środków, nie czynią tego jednak z własnej woli i wyboru. Wspomnieć w tym miejscu należy, że organ I instancji wyrażając powyższe stanowisko wskazał na treść art. 12 ustawy o pomocy społecznej.

W tej sytuacji uznać należy, że organ odwoławczy utrzymując zaskarżoną decyzję w mocy naruszył przepis art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., bowiem jest obowiązany ponownie rozpoznać sprawę tj. ocenić prawidłowość zaskarżonej decyzji nie tylko w granicach zarzutów przedstawionych w odwołaniu, lecz także pod kątem przepisów prawa materialnego i procesowego, które mają zastosowanie w sprawie rozstrzygniętej zaskarżoną decyzją. Ocena ta nie powinna być jedynie formalna w znaczeniu przyjętym dla kasacyjnego modelu orzekania, lecz powinna być poprzedzona, o ile jest to konieczne dla sprawdzenia zasadności i poprawności decyzji, przeprowadzeniem stosownego postępowania wyjaśniającego. Takich działań organu odwoławczego nie sposób się dopatrzyć, co powoduje, że skardze nie można odmówić zasadności.

Stosownie bowiem do treści art. 12 ustawy o pomocy społecznej, który to przepis powołał organ I instancji w wypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego dysproporcji pomiędzy udokumentowaną wysokością dochodu, a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą, że osoba lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania pomocy. Przyjęte w tym przepisie rozwiązanie pozwala organom administracji publicznej na racjonalne i rozsądne rozdzielanie świadczeń z pomocy społecznej stosownie do potrzeb osób i rodzin jej potrzebujących, a przy tym na eliminację osób i rodzin, których stan majątkowy wskazuje na to, że są one w stanie samodzielnie przezwyciężyć trudną sytuację życiową. Pomoc społeczna winna być bowiem kierowana do tych osób i rodzin, które samodzielnie nie są w stanie prawidłowo funkcjonować, a bez wsparcia pomocy społecznej posiadane przez nich zasoby nie wystarczają na przezwyciężenie trudnej sytuacji życiowej.

Z powołanego przepisu nie sposób jednak wywieść oceny prezentowanej w decyzji organu I instancji i powtórzonej przez organ odwoławczy. Odmowa przyznania świadczenia nie wiąże się bowiem automatycznie ze stwierdzeniem dysproporcji pomiędzy udokumentowaną wysokością dochodu, a sytuacją majątkową osoby lub rodziny. Dysproporcja ta musi dodatkowo wskazywać, że posiadane przez osobę lub rodzinę własne zasoby pozwalają na samodzielne przezwyciężenie trudnej sytuacji życiowej.

Odmawiając pomocy, Kolegium skupiło się jedynie na wykazaniu, że omawiana dysproporcja w ogóle ma miejsce, nie wyjaśniając czy sytuacja materialna rodziny skarżącej pozwala na przezwyciężenie trudnej sytuacji życiowej w jakiej się znajdują. Dla zastosowania art. 12 ustawy o pomocy społecznej nie jest wystarczające jedynie wskazanie, że skarżąca wraz z mężem są współwłaścicielami w udziale 1/2 mieszkania, które zakupili od Urzędu Miasta i Gminy razem z bratem męża skarżącej za kwotę [...] zł (1/2 –[...] zł) i przed zawarciem umowy skarżąca wpłaciła część ceny – [...] zł, skoro nie wskazano jakie zasoby w rozumieniu tego przepisu posiada rodzina skarżącej. Skarżąca konsekwentnie podtrzymuje, że poza dochodem z prac dorywczych i zasiłkiem rodzinnym nie dysponuje żadnymi innymi dochodami, ani jakimkolwiek majątkiem. W tej sytuacji należało dokładnie wyjaśnić w jakich okolicznościach skarżąca stała się współwłaścicielką mieszkania, ustalić wydatki ponoszone na jego utrzymanie, co pozwoli ustalić rzeczywisty stan majątkowy rodziny.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ odwoławczy ponownie rozpatrzy sprawę rozstrzygniętą przez organ I instancji, w uzasadnieniu decyzji wyjaśni zasadność zastosowania art. 11 ust. 1 lub art. 12 ustawy o pomocy społecznej, kierując się uwagami sądu podniesionymi wyżej. Z uwagi na naruszenie art. 138 § 1 pkt 1, art. 107 § 3 k.p.a. oraz art. 11 ust. 1 i art. 12 ustawy o pomocy społecznej, należało orzec jak w sentencji wyroku na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 a i c P.p.s.a.