Postanowienie z dnia 1966-06-03 sygn. II CZ 75/66

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CZ 75/66

Postanowienie z dnia 3 czerwca 1966 r.

W świetle art. 352 k.p.c. wykładnia orzeczenia może nastąpić zarówno na wniosek jak i z urzędu.

Przewodniczący: sędzia Z. Masłowski. Sędziowie: J. Ignatowicz, J. Krajewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Pawła K. przeciwko 1) Magdalenie K., 2) Januszowi K., 3) Zygmuntowi K. i 4) Jerzemu K. o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Powiatowego z Zabrzu z dnia 7 stycznia 1966 r.,

umorzył postępowanie w sprawie wykładni wyroku.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 6.IX.1965 r. Sąd Powiatowy ustalił, że wygasł obowiązek alimentacyjny powoda w stosunku do jego syna.

W zgłoszonym w dniu 22.XII.1965 r. wniosku powód domagał się uzupełnienia powyższego wyroku przez zamieszczenie wzmianki, że obowiązek alimentacyjny wygasł z dniem wniesienia pozwu.

Sąd Powiatowy oddalił wniosek o uzupełnienie wyroku wobec niezgłoszenia w pozwie takiego żądania, natomiast dokonał z urzędu wykładni przez wskazanie, że obowiązek alimentacyjny powoda wygasł z dniem uprawomocnienia się wyroku.

Na powyższe postanowienie powód wniósł zażalenie. W toku rozpoznania zażalenia Sąd Wojewódzki przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 k.p.c. do rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne:

"Czy sąd, który wydał wyrok, może z urzędu rozstrzygać wątpliwości co do jego treści?"

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Nie można odmówić racji stanowisku Sądu Powiatowego co do bezpodstawności wniosku o uzupełnienie wyroku.

Zgodnie z treścią art. 351 k.p.c. strona może żądać uzupełnienia wyroku, jeżeli sąd nie orzekł o całości jej żądania. Ponieważ powód nie określił daty, od której żąda uznania zobowiązania za wygasłe, Sąd nie miał podstaw do określenia takiej daty z urzędu. W związku z tym skutki wyroku powstają z chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia.

Nie zachodziła również potrzeba wykładni wyroku, zwłaszcza w formie wyjaśnienia, że obowiązek alimentacyjny powoda ustaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

Stosownie do art. 352 k.p.c. wykładnia może mieć miejsce tylko wówczas, gdy zachodzą wątpliwości co do treści orzeczenia. Wątpliwość zaś zachodzi wtedy, gdy treść orzeczenia jest tak niejasna, że może uzasadniać różnorakie jej rozumienie. Tymczasem wyrok w niniejszej sprawie w sposób jasny orzeka, iż obowiązek powoda wygasł. Sformułowanie powyższe może być rozumiane tylko jednoznacznie. Nie zachodziła zatem potrzeba wykładni w tym zakresie. Niczego nie wyjaśniała przyjęta przez Sąd Powiatowy wykładnia, że obowiązek alimentacyjny wygasł z dniem uprawomocnienia się wyroku. W świetle założeń kodeksu i istoty prawomocności kwestia ta nie może budzić wątpliwości.

Ponieważ sprawa nie wymagała odesłania do ponownego rozpoznania, Sąd Najwyższy na podstawie art. 391 k.p.c. przejął sprawę do rozpoznania.

Co do wysuniętej przez Sąd Wojewódzki wątpliwości, Sąd Najwyższy wyraża pogląd, że w świetle art. 352 k.p.c. wykładnia orzeczenia może nastąpić zarówno na wniosek jak i z urzędu. Za słusznością tej tezy przemawia brak jakiegokolwiek ograniczenia w tym zakresie. Tam zaś gdzie brak takiego ograniczenia, sąd może orzec z urzędu (np. art. 339 § 1). Jeżeli bowiem ustawodawca uzależnia podjęcie czynności procesowej od wniosku, czyni to w sposób wyraźny (np. art. 351 § 1).

Posiłkowe znaczenie dla takiego poglądu Sądu Najwyższego może też mieć wykładnia historyczna. Dotychczasowy przepis art. 357 k.p.c. przewidywał wykładnię wyroku na wniosek. Skreślenie tego ograniczenia należy rozumieć w ten sposób, że obecnie wykładni orzeczenia dokonać można również z urzędu. W tym kierunku idą też wypowiedzi nauki (por. W. Siedlecki: Zarys postępowania cywilnego, Warszawa 1966 r., s. 326). Nie osłabia przedstawionego poglądu użycie w art. 353 k.p.c. zwrotu "wniosek o wykładnię". Sformułowania tego nie można rozumieć w ten sposób, że kodeks uzależnia dokonanie wykładni od wniosku. W przepisie tym chodzi o uregulowanie skutków wniosku w zakresie terminów. Chodzi jednak o te wypadki, gdy wniosek został złożony. Jak bowiem podniesiono już wyżej, wykładnia może być podjęta również na wniosek, gdyż tam, gdzie sąd może podjąć czynność z urzędu, impuls strony nie jest wyłączony.

Okoliczność jednak, że wykładnia może być dokonana na wniosek zainteresowanego, nie wyłącza możliwości dokonania jej z urzędu. Brak ograniczenia ustawy w tym względzie i reguły logicznego rozumowania sprzeciwiają się przyjęciu wniosku uzależniającego dokonanie wykładni wyłącznie od inicjatywy stron.

Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji.

OSNC 1967 r., Nr 2, poz. 29