Postanowienie z dnia 1966-01-08 sygn. II CR 412/65

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 412/65

Postanowienie z dnia 8 stycznia 1966 r.

Pod rządem obowiązującego obecnie kodeksu cywilnego (art. 13 i 16) aktualne jest dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego wyrażające pogląd, że ustawodawca, przewidując możliwość ubezwłasnowolnienia osoby chorej psychicznie i niezdolnej do kierowania swym postępowaniem, nie włożył na sąd obowiązku orzekania ubezwłasnowolnienia w każdym wypadku spełnienia tych dwóch przesłanek. Sąd przy rozstrzyganiu powinien rozważyć wszystkie okoliczności sprawy, a przede wszystkim mieć na względzie interes osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

Przewodniczący: sędzia Z. Wasilkowska (sprawozdawca). Sędziowie: W. Bryl, F. Wesely.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Pawła N. o ubezwłasnowolnienie Józefa N., na skutek rewizji prokuratora wojewódzkiego od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 25 czerwca 1965 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Katowicach do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie 

Postanowieniem z dnia 25 czerwca 1965 r. Sąd Wojewódzki orzekł całkowite ubezwłasnowolnienie Józefa N. z powodu choroby psychicznej - schizofrenii.

W rewizji od powyższego postanowienia prokurator wojewódzki wnosi o jego uchylenie, zarzucając nierozważenie, czy zachodzi potrzeba ubezwłasnowolnienia chorego podyktowana ochroną jego interesów.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Jak wynika z akt, jedynym motywem, dla którego wnioskodawca złożył wniosek o ubezwłasnowolnienie swego brata, jest zamiar dysponowania przypadającą mu rentą. Z drugiej strony niesporne jest, że Józef N. przebywa od dłuższego czasu w szpitalu dla psychicznie chorych i będzie tam przebywał nadal. W tym stanie rzeczy wymagało wyjaśnienia, w jaki sposób chory dysponuje obecnie swoją rentą i na jakie jego potrzeby renta jest obracana. Jeżeli bowiem jedynym motywem żądania ubezwłasnowolnienia jest kwestia dysponowania rentą w interesie chorego, to niezbędne jest ustalenie, czy zmiana dotychczasowego stanu rzeczy byłaby dla niego korzystna.

Również bowiem pod rządem obecnie obowiązującego kodeksu cywilnego (art. 13 i 16) aktualne jest dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego wyrażające pogląd, że ustawodawca, przewidując możliwość ubezwłasnowolnienia osoby chorej psychicznie i niezdolnej do kierowania swym postępowaniem, nie włożył na sąd obowiązku obligatoryjnego orzekania ubezwłasnowolnienia w każdym wypadku spełnienia się tych dwóch przesłanek. Użyte w art. 13 kodeksu cywilnego słowo "może" pozostawia rozsądnej ocenie sędziowskiej możność orzeczenia ubezwłasnowolnienia. Wprawdzie gdy chodzi o osobę niezdolną do kierowania swym postępowaniem i kwalifikującą się do całkowitego ubezwłasnowolnienia, domniemanie życiowe przemawia za tym, że w większości wypadków ubezwłasnowolnienie leży w interesie chorego i jest konieczne, jednakże domniemanie to upada, gdy okoliczności mogą wskazywać na to, że żądanie ubezwłasnowolnienia zostało zgłoszone w interesie wnioskodawcy, a nie chorego. Sąd powinien wówczas rozważyć wszystkie okoliczności sprawy i - przy rozstrzyganiu - mieć na uwadze przede wszystkim interes osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

Z tych przyczyn i na zasadzie art. 388 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.

OSNC 1966 r., Nr 10, poz. 170