Wyrok z dnia 2014-06-04 sygn. III SA/Kr 170/14

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Janusz Bociąga (spr.) Sędziowie WSA Halina Jakubiec WSA Barbara Pasternak Protokolant Renata Nowak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 czerwca 2014 r. sprawy ze skargi J. L. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 22 listopada 2013r. nr [....] w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności odwołania I. uchyla zaskarżone postanowienie, II. przyznaje od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na rzecz adwokata M. O. - Kancelaria Adwokacka , ul. [ ] tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu kwotę 240 zł (słownie: dwieście czterdzieści złotych) podwyższoną o podatek od towarów i usług przewidziany dla tego rodzaju czynności.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 22 listopada 2013 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze orzekło o stwierdzeniu niedopuszczalności odwołania J. L. od pisma Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej z dnia [...] 2013 r., nr [...] informującego o przyznaniu decyzją Burmistrza Miasta i Gminy z dnia [...] 2013 r. jego córce P. L. świadczeń z funduszu alimentacyjnego na okres od 1 października 2013 r. do 30 września 2014 r. w wysokości 200 zł miesięcznie oraz o wysokości zobowiązań J. L. z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Samorządowego Kolegium Odwoławczego stwierdziło, że zgodnie z art. 134 K.p.a. organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Pismo z dnia 26 września 2013 r. nie jest decyzją administracyjną. Przyjęty jest pogląd, iż warunkiem koniecznym wydania decyzji administracyjnej lub postanowienia jest min. wskazanie w przepisie prawa wydania rozstrzygnięcia w konkretnej sprawie w formie decyzji lub postanowienia. Natomiast ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów nie przewiduje, iż informacje o przyznaniu świadczeń z pomocy społecznej osobom uprawnionym i o wysokości zobowiązań dłużnika alimentacyjnego z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego i wypłaconych zaliczek alimentacyjnych wydawane są w formie decyzji administracyjnej czy postanowienia. Zgodnie z art. 27 ust. 7 pkt 1 i 3 organ właściwy wierzyciela przekazuje dłużnikowi alimentacyjnemu oraz organowi właściwemu dłużnika informację o przyznaniu osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz o wysokości zobowiązań dłużnika alimentacyjnego wobec Skarbu Państwa. Jednakże informacje te nie są wydawane w formie decyzji administracyjnych czy postanowień.

W tym stanie rzeczy zachodzi niedopuszczalność zażalenia z przyczyn przedmiotowych, gdyż czynność organu administracji publicznej nie jest decyzją administracyjną ani postanowieniem.

Skargę do WSA w Krakowie na powyższe postanowienie złożył J. L., kwestionując podobnie jak we wcześniejszym zażaleniu (odwołaniu) zasadność przyznania P. L. świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Ponadto skarżący podniósł, iż po opuszczeniu zakładu karnego będzie musiał podjąć leczenie, wykryto u niego dyskopatię kręgosłupa. Wskazał także na swoją bardzo ciężką sytuację materialną.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując przy tym argumentację zawartą w zaskarżonym postanowieniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Skarga okazała się zasadna.

Zaskarżonym postanowieniem SKO stwierdziło niedopuszczalności odwołania J. L. od pisma Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej z dnia [...] 2013 r., nr [...] informującego J. L. o przyznaniu decyzją P. L. świadczeń z funduszu alimentacyjnego na okres od 1 października 2013 r. do 30 września 2014 r. w wysokości 200 zł miesięcznie oraz o wysokości zobowiązań J. L. z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Organ Odwoławczy uznał, że zgodnie z art. 27 ust. 7 pkt 1 i 3 organ właściwy wierzyciela przekazuje dłużnikowi alimentacyjnemu oraz organowi właściwemu dłużnika informację o przyznaniu osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz o wysokości zobowiązań dłużnika alimentacyjnego wobec Skarbu Państwa. Jednakże informacje te nie są wydawane w formie decyzji administracyjnych czy postanowień. W tym stanie rzeczy według organu zachodzi niedopuszczalność odwołania z przyczyn przedmiotowych, gdyż czynność organu administracji publicznej nie jest decyzją administracyjną ani postanowieniem. Z tego wynika, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze uznało, że skarżący - dłużnik alimentacyjny nie miał przymiotu strony w postępowaniu o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego na rzecz osoby uprawnionej.

Stanowiska Samorządowego Kolegium Odwoławczego Sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie podziela. Skarżący, jako dłużnik alimentacyjny posiadał przymiot strony w postępowaniu administracyjnym o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego, choć przepisy ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów nie określają, kto jest stroną tego postępowania. Natomiast przepis art. 28 K.p.a. stanowi, iż stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela stanowisko wyrażone przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 5 października 2011 r. (sygn. akt I OSK 800/11) oraz w wyroku z dnia 7 czerwca 2013 r. (sygn. akt I OSK 2226/12), zgodnie, z którym należy uznać, że nietrafne jest stanowisko, jakoby przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie miało wpływu na sytuację prawną dłużnika alimentacyjnego, lecz jest to jedynie jego interes faktyczny. Obowiązek alimentacyjny nałożony jest na zobowiązanego przez ustawodawcę - art. 128 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.), dalej: k.r.o. – a wyrok sądu powszechnego bądź ugoda zawarta przed tym sądem obowiązek ów jedynie konkretyzuje podmiotowo (w szczególności określa, która z osób obowiązanych do alimentowania uprawnionego, obowiązana jest w konkretnym stanie faktycznym i prawnym wypełniać swój obowiązek alimentacyjny); przedmiotowo (określa w jakiej formie, w jakie wysokości i w jaki sposób świadczenia te mają być spełniane) i za jaki okres winny być one spełniane w określony sposób i w określonej wysokości

Przepis art. 27 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów określa, że dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, łącznie z ustawowymi odsetkami. Należy uznać za błędny pogląd, że wynikający z art. 27 ust. 1 powołanej ustawy obowiązek zwrotu należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego nie jest dodatkowym obowiązkiem nakładanym na dłużnika w postępowaniu o przyznanie świadczeń, lecz niejako odbiciem obowiązku alimentacyjnego nałożonego wcześniej na dłużnika przez sąd oraz konsekwencją niewywiązywania się dłużnika z tego obowiązku. Czym innym jest, bowiem obowiązek alimentacyjny dłużnika, skonkretyzowany orzeczeniem sądu powszechnego, a czym innym przyznanie osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego, co pociąga za sobą nowe obowiązki, nałożone na dłużnika alimentacyjnego, tylko z tego powodu, że przyznano osobie uprawnionej do alimentów świadczenie z funduszu alimentacyjnego. Tymi nowymi obowiązkami nałożonymi na dłużnika alimentacyjnego, są w szczególności: obowiązek zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego (art. 27 ust. 1 upoua); obowiązek zwrotu odsetek ustawowych, obowiązek poddania się dłużnika alimentacyjnego środkom dyscyplinującym (art. 5 ust. 1); obowiązek poddania się kolejności zaspokajania wierzycieli (art. 28); obowiązek znoszenia skutków przekazania informacji na podstawie art. 8a. Oznacza to, że w sposób oczywisty wydanie przez właściwy organ decyzji o przyznaniu świadczeń z funduszu alimentacyjnego, nakłada na dłużnika nowe obowiązki w rozumieniu art. 28 K.p.a.

W postępowaniu z art. 27 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów organ ocenia tylko, czy wydano w przeszłości decyzję pozytywną dla wierzyciela i czy doszło do wypłaty świadczenia z funduszu alimentacyjnego. W postępowaniu tym dłużnik nie może zasłaniać się faktem, że wykonał zobowiązanie alimentacyjne w sposób, który nie wywołał stanu bezskuteczności egzekucji. Skoro nie może tego zrobić na etapie nakładania nań obowiązku zwrotu świadczenia organowi, może to czynić tylko na etapie postępowania w sprawie ustalenia na rzecz wierzyciela prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego, ewentualnie w jednym z postępowań nadzwyczajnych zmierzających do wzruszenia ostatecznej decyzji o przyznaniu świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Na etapie wydawania decyzji z art. 27 upoua organ nie bada, czy wierzycielowi przysługiwało prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego (w tym przesłanka bezskuteczności egzekucji alimentów), ani rozmiar świadczenia czy czasowe granice okresu świadczeniowego. Wszystkie te przesłanki badane są w postępowaniu o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego, a nie w postępowaniu o zwrot świadczenia przez dłużnika alimentacyjnego (art. 27 ust. 2). Interes dłużnika alimentacyjnego wymaga ochrony już w postępowaniu o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Dłużnik alimentacyjny jest, zatem stroną postępowania o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego i może kwestionować w drodze odwołania zasadę i rozmiar swego przyszłego zobowiązania kreowanego z mocy prawa przez art. 27 cytowanej ustawy. Przepisy art. 25 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów w związku z art. 28 K.p.a. wymagają doręczenia dłużnikowi alimentacyjnemu decyzji o przyznaniu świadczenia z funduszu alimentacyjnego (art. 20 ust. 2 upoua). Sprawy świadczeń z funduszu alimentacyjnego, odmiennie niż sprawy świadczeń rodzinnych, należą do spraw, w których ścierają się sporne interesy stron: wierzyciela (uprawnionego do świadczenia) i dłużnika alimentacyjnego (zobowiązanego do alimentacji i zwrotu świadczenia z funduszu alimentacyjnego, wraz z odsetkami naliczanymi od pierwszego dnia następującego po dniu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego, do dnia spłaty.

Do odmiennych wniosków nie prowadzi art. 27 ust. 7 pkt 1. Mimo wadliwej redakcji tego przepisu należy przyjąć, że zawarte są w nim dwie odrębne normy prawne. Organ właściwy wierzyciela ma obowiązek przekazać organowi właściwemu dłużnika informację o przyznaniu osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego, (bowiem organ właściwy dłużnika, podobnie jak komornik, nie jest stroną postępowania o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego).

Norma nakazująca przekazać dłużnikowi alimentacyjnemu informację o przyznaniu osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego winna być realizowana na zasadach ogólnych – przez doręczenie dłużnikowi alimentacyjnemu, jako stronie tego postępowania, decyzji o przyznaniu osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego, wraz z pouczeniem o sposobie i terminie wniesienia odwołania (art. 25 ustawy w zw. z art. 28 K.p.a.). Stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie I OSK 800/11 jest przekonywujące i Sąd w niniejszym składzie podziela wyrażone w tym wyroku pogląd w całości.

W postępowaniu o przyznanie świadczenia alimentacyjnego dłużnik alimentacyjny ma przymiot strony. Brak, zatem było podstaw w niniejszej sprawie, by uznać, że skarżący nie mógł zaskarżyć decyzji Burmistrza Miasta i Gminy z dnia [...] 2013 r. przyznającej P. L. świadczenie z funduszu alimentacyjnego .

Ponownie rozpoznając sprawę organ orzekający, kierując się normą zawartą w art. 153 P.p.s.a. uwzględni ocenę prawną zawartą w niniejszym uzasadnieniu wyroku i w rezultacie przeprowadzi postępowanie w przedmiocie odwołania skarżącego od decyzji Burmistrza Miasta i Gminy, łącznie z wcześniejszym doręczeniem J. L. wyżej wymienionej decyzji.

Mając na względzie powyższe Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylił zaskarżone postanowienie.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu Sąd orzekł na podstawie art. 250 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w związku z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j.: Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.), określając ich wysokość na podstawie § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461).