Wyrok z dnia 2014-06-04 sygn. IV SA/Wa 606/14

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Teresa Zyglewska (spr.), Sędziowie sędzia WSA Alina Balicka, sędzia WSA Beata Sobocha, Protokolant sekr. sąd. Julia Durka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 czerwca 2014 r. sprawy ze skargi H. D. na postanowienie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia [...] stycznia 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania. oddala skargę

Uzasadnienie

H. D., działający przez pełnomocnika, w piśmie z dnia 29 października 2013 r. wniósł do Wojewody [...] o stwierdzenie nieważności decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w L. z dnia [...] października 2007 r. ([...]). Wskazaną decyzją Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego

w L., na podstawie art. 10 ustawy z dnia 15 listopada 1956 r. o zmianie imion i nazwisk (Dz. U. z 2005 r. Nr 233, poz. 1992), po rozpatrzeniu wniosku W. D. - matki H.D. (przyp. Sądu) - ustalił pisownię imienia "W." na imię "W." oraz imienia ojca "S." na imię "S." w akcie urodzenia nr [...] sporządzonym w księdze urodzeń znajdującej się w Urzędzie Stanu Cywilnego w L..

Wojewoda [...] postanowieniem z dnia [...] listopada 2013 r., na podstawie art. 61 a § 1 K.p.a. odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności opisanej decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w L.. Organ pierwszej instancji stwierdził, że W.D. zmarła [...] kwietnia 2012 r., co potwierdza akt zgonu z dnia [...] kwietnia 2012 r. nr [...], natomiast prawo do zmiany własnego imienia i nazwiska jest prawem osobistym i niezbywalnym, przypisanym konkretnej osobie. W przypadku śmierci strony, prawo do zmiany/ustalenia pisowni jej imienia nie jest dziedziczone i nie przechodzi na inne osoby.

Wojewoda stwierdził, że odmowa wszczęcia postępowania na podstawie

art. 61 a § 1 K.p.a. może mieć miejsce jedynie w sytuacjach oczywistych, nie wymagających analizy sprawy i przeprowadzenia dowodów. W rozpatrywanej sprawie zachodzi taka sytuacja, bowiem nie ulega wątpliwości, że syn zmarłej W. D. nie był i nie jest stroną w postępowaniu w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w L. z dnia

[...] października 2007 r.

H. D. złożył odwołanie od postanowienia Wojewody [...]

z dnia [...] listopada 2013 r. do Ministra Spraw Wewnętrznych, zarzucając błędne przyjęcie, że nie ma interesu prawnego we wszczęciu postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności powoływanej decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego

w L., oraz że wskazane we wniosku rażące naruszenie prawa oraz naruszenie właściwości miejscowej, do których doszło przy wydaniu tej decyzji, nie stanowią podstawy do wszczęcia z urzędu postępowania administracyjnego.

Organ odwoławczy postanowieniem z dnia [...] stycznia 2014 r, na podstawie

art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 144 K.p.a., utrzymał w mocy postanowienie organu pierwszej instancji.

Minister, podzielając stanowisko Wojewody co do braku postaw do wszczęcia postępowania na wniosek H.D., wskazał w szczególności, że stosownie do treści art. 157 § 2 K.p.a. postępowanie w sprawie stwierdzenia

nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Wywiódł, że prawo

do zmiany imienia i nazwiska w trybie administracyjnym przysługuje osobie, która imię

i nazwisko nosi. Jest to prawo osobiste i niezbywalne, a stroną postępowania

w przedmiocie zmiany imienia może być wyłącznie osoba, której postępowanie dotyczy

i która wnosi o zmianę własnego imienia na inne. Również tylko ta osoba będzie posiadała przymiot strony w postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji

o zmianie imienia. Przymiot strony w postępowaniu dotyczącym badania legalności decyzji o zmianie imienia nie może przysługiwać osobie trzeciej. Po śmierci W.D. prawo do zmiany/ustalenia pisowni jej imienia nie przeszło na inne osoby.

Organ odwoławczy wyjaśnił też, że ze względu na śmierć W. D. nie było możliwe skuteczne wszczęcie z urzędu postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w L. z dnia

[...] października 2007 r.

H. D., działając przez pełnomocnika, zaskarżył postanowienie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia [...] stycznia 2014 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, zarzucając naruszenie:

1. art. 61 a w zw. z art. 28 K.p.a.

- poprzez błędną ich interpretację i przyjęcie, że wniosek o stwierdzenie nieważności został złożony przez osobę nieposiadającą interesu prawnego,

w przypadku, gdy H. D. legitymuje się takowym interesem, bowiem skutki prawne pozostawienia w obrocie prawnym decyzji wydanej przez Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w L. z dnia [...] października 2007 r. dotyczą jego osoby w sposób bezpośredni

oraz błędne zastosowanie w niniejszej sprawie,

- poprzez przyjęcie a priori, że żądanie H. D. zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną, podczas gdy ustalenie bezpośredniego związku między sytuacją strony a normą prawną, na podstawie której budowany jest jej interes prawny (czyli przesądzenie o interesie prawnym podmiotu) wymagało wszczęcia postępowania i przeprowadzenia czynności wyjaśniających,

- poprzez przyjęcie na etapie przedprocesowym, że H. D. nie

legitymuje się prawem do wszczęcia postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego z dnia [...] października 2007 r.;

2. art. 7, art. 77, a w szczególności art. 107 § 3 K.p.a. w zw. z art. 126 K.p.a., poprzez nierozpatrzenie w sposób wyczerpujący zebranych dowodów oraz brak dogłębnego zbadania i wyjaśnienia podstaw uznania przez organ, że w sprawie wnioskodawca nie posiada interesu prawnego;

3. art. 156 § 1 i § 2 K.p.a. w zw. z art. 157 § 2 K.p.a., poprzez ich niezastosowanie, w przypadku, gdy organ po uzyskaniu informacji zawartych w piśmie z dnia

29 października 2013 r. (wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego z dnia [...] października 2007 r.) wskazujących w sposób bezpośredni fakty wzbudzające podejrzenie występowania w decyzji wad wymienionych w art. 156 § 1 K.p.a., winien był wszcząć z urzędu postępowanie

o stwierdzenie nieważności decyzji;

4. art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. poprzez utrzymanie w mocy postanowienia organu pierwszej instancji w sytuacji gdy zaistniały przesłanki do jego uchylenia na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 K.p.a.

Podnosząc powyższe zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia Ministra Spraw Wewnętrznych oraz poprzedzającego je postanowienia Wojewody [...] z dnia [...] listopada 2013 r. odmawiającego wszczęcia postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji Kierownika Urzędu

Stanu Cywilnego w L. z dnia [...] października 2007 r.

W uzasadnieniu skargi H. D. wskazał w szczególności, że decyzja

z dnia [...] października 2007 r. wpływa w sposób bezpośredni na dane osobowe zawarte w jego aktach stanu cywilnego, a więc decyzja ta wywiera bezpośrednio skutki prawne w jego sytuacji prawnej. Wywiódł dalej, że jego interes prawny w rozumieniu art. 28 K.p.a. wiąże się z obowiązkami wynikającymi z ustawy o aktach stanu cywilnego

i art. 11 ustawy o zmianie imion i nazwisk (Dz. U. z 2007 r. Nr 21, poz. 125 - obowiązujący w dacie dokonania zgłoszenia) oraz z art. 13 ustawy z dnia

17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 220,

poz. 1414). Zmiana imienia i nazwiska nakłada bowiem na organ orzekający w tym zakresie konkretne obowiązki informacyjne. Obowiązek informacyjny jest związany

z wpływem zmian imion i nazwisk na treść aktów stanu cywilnego oraz wpływem na wykonanie niektórych świadczeń osobistych i majątkowych, w tym świadczeń

osobistych i majątkowych wnioskodawcy (sprawy spadkowe). Skarżący stwierdził też dalej, że istnieje powiązanie sytuacji prawnej adresata decyzji z dnia [...] października

2007 r. z jego sytuacją prawną. Legitymuje się on prawnie chronionym interesem, aby wszcząć postępowanie administracyjne w przedmiocie stwierdzenia nieważności

decyzji ustalającej pisownię imienia jego matki i pisownię imienia jej ojca, bowiem decyzja z dnia [...] października 2007 r. bezpośrednio wpłynęła na obowiązek dokonania zmian w jego aktach stanu cywilnego.

W odpowiedzi na skargę organ administracji wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

W piśmie procesowym z dnia 29 maja 2014 r. skarżący podtrzymał stanowisko zaprezentowane w skardze.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Utrzymane w mocy zaskarżonym postanowieniem postanowienie Wojewody [...] z dnia [...] listopada 2013 r. zostało wydane na postawie art. 61 a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267), dalej powoływanej jako K.p.a. Zgodnie z tym przepisem gdy żądanie,

o którym mowa w art. 61 (żądanie wszczęcia postępowania - przyp. Sądu), zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.

W przedmiotowej sprawie organ administracji odmówił wszczęcia

postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w L. z dnia [...] października 2007 r., stwierdzając, że osobie, która wystąpiła żądaniem wszczęcia tego postępowania (H.D.) nie przysługuje status strony.

Sąd orzekający w przedmiotowej sprawie stoi na stanowisku, że odmowa wszczęcia postępowania na podstawie art. 61 a § 1 K.p.a. ze względu na brak przymiotu strony osoby występującej z żądaniem, może mieć miejsce wyłącznie w sytuacji, gdy okoliczności wskazywane przez tę osobę - określające jej legitymację do złożenia wniosku - w oczywisty sposób przeczą tezie o istnieniu po jej stronie interesu prawnego. Prawidłowo zwraca na to uwagę Wojewoda [...] na stronie 2 postanowienia z dnia [...] listopada 2013 r.

Jeżeli natomiast obowiązkiem organu administracji jest wyjaśnienie kwestii podmiotowej, to jest weryfikacja legitymacji materialnoprawnej osoby żądającej przeprowadzenia postępowania, to żądanie takiej osoby będzie wszczynać postępowanie. Tylko w toku postępowania można bowiem dokonać niezbędnych ocen

w zakresie norm prawa materialnego, odnoszących się do praw podmiotu wnoszącego żądanie, a w konsekwencji ustalić, czy podmiot ten ma interes prawny w sprawie. Załatwienie takiego żądania powinno nastąpić w drodze wydania decyzji. Jeżeli przeprowadzone postępowanie doprowadzi do ustalenia, że wnoszący podanie nie legitymuje się interesem prawnym, będzie to decyzja umarzająca postępowanie na podstawie art. 105 § 1 K.p.a. (podobnie A. Plucińska-Filipowicz [w:] A. Plucińska- Filipowicz. Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. LEX/el., 2011. Komentarz do art. 61 a; zob. też B. Adamiak

[w:] w B. Adamiak, J. Borkowski. Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Warszawa 2012 r., str. 297-298).

Żądanie H. D. z dnia 29 października 2013 r. nie wszczęło jednakże postępowania administracyjnego w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w L. z dnia [...] października 2007 r., ponieważ okoliczności sprawy, w oczywisty sposób świadczą o braku po jego stronie legitymacji do złożenia wniosku o wszczęcie tego postępowania. Organ administracji mógł zatem bez potrzeby przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego prawidłowo stwierdzić, że H. D. nie jest stroną postępowania w sprawie

o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia [...] października 2007 r.

Rzeczoną decyzję wydano w oparciu o art. 10 ustawy z dnia 15 listopada

1956 r. o zmianie imion i nazwisk (Dz. U. z 2005 r. Nr 233, poz. 1992 ze zm.), zgodnie

z którym w razie wątpliwości pisownię imienia lub nazwiska ustala kierownik urzędu stanu cywilnego na wniosek strony. Ustaleniem pisowni jest wybór jednej z form pisowni imienia lub nazwiska, które zostały zapisane w aktach stanu cywilnego.

W orzecznictwie sądów administracyjnych niekwestionowany jest pogląd, który podziela także Sąd orzekający w przedmiotowej sprawie, że sprawy dotyczące imion

i nazwisk (ich zmiany, ustalenia pisowni) są sprawami dotyczącymi praw o charakterze ściśle osobistym, wygasających z chwilą śmierci osoby, której przysługują, jako ściśle związane z jej osobą (zob. np. A. Wiktorowska [w:] Prawo o postępowaniu przed

sądami administracyjnymi. Komentarz pod red. R. Hausera i M. Wierzbowskiego. Warszawa 2011, str. 481; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 grudnia 2010 r. sygn. akt II OSK 2149/10, dostępny: http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Wynika to ze szczególnego charakteru prawa do imienia i nazwiska, jako dobra osobistego,

w sytuacji, gdy normy prawa materialnego nie wiążą ze zmianą imienia lub nazwiska (ustaleniem ich pisowni) skutków prawnych dla osób trzecich.

Konsekwencją powyższego jest, że w sprawach dotyczących zmiany imion

i nazwisk, czy też ustalenia ich pisowni prawa strony nie przysługują osobom trzecim poza zainteresowanym dokonaniem zmiany, czy też ustaleniem pisowni (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 lutego 2011 r. sygn. akt II OSK 334/10, dostępny: http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Tylko zatem osoba, której imię lub nazwisko ma zostać zmienione lub ustalona ma być jego pisownia, jest stroną postępowania, którego przedmiotem jest rozstrzygnięcie tej kwestii. Prawa strony nie będą przysługiwać w tego typu sprawach w szczególności zstępnym adresata decyzji. Osoby trzecie - także

zstępni osoby, której dotyczy decyzja - nie będą również uprawnione do inicjowania postępowań nadzwyczajnych w tego typu sprawach.

Podnoszone przez skarżącego okoliczności dotyczące: 1) wpływu kwestionowanej przez niego decyzji z dnia [...] października 2007 r. na jego dane

osobowe zawarte w aktach stanu cywilnego oraz 2) wynikającego z art. 11 ustawy

z dnia 15 listopada 1956 r. o zmianie imion i nazwisk (aktualnie art. 13 z dnia

17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska - Dz. U. Nr 220, poz. 1414 ze zm.) obowiązku organu, który wydał decyzję przekazania informacji o zmianie imienia lub nazwiska właściwemu urzędowi stanu cywilnego, mogą wskazywać co najwyżej na interes faktyczny H. D. w sprawie dotyczącej ustalenia pisowni imienia jego matki i imienia jej ojca, a w konsekwencji również w sprawie stwierdzenia nieważności tej decyzji. Interes taki nie jest jednak wystarczającą przesłanką do przyjęcia, że skarżący ma status strony w rozumieniu art. 28 K.p.a. (zob. powołany

wyżej wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 lutego 2011 r.).

Należy podkreślić, że zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264 ze zm.) akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych; ich niezgodność

z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Z kolei stosownie do treści art. 21 tej samej ustawy, jeżeli po sporządzeniu aktu stanu cywilnego nastąpią zdarzenia, które mają wpływ na jego treść lub ważność, zmiany z nich wynikające wpisuje się do aktu w formie wzmianki dodatkowej (ust. 1); podstawę do wpisania wzmianki, o której mowa w ust. 1, stanowią prawomocne orzeczenia sądów, ostateczne decyzje, odpisy z akt stanu cywilnego oraz inne dokumenty mające wpływ na treść lub ważność aktu (ust. 2).

Niewątpliwie zmiana (ustalenie pisowni) imienia matki skarżącego jest zdarzeniem, które ma wpływ na treść lub ważność jego akt stanu cywilnego i powinna zostać do nich wpisana w formie wzmianki dodatkowej. Podstawą takiego wpisu jest ostateczna decyzja Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w L. z dnia

[...] października 2007 r.

Zgodnie z art. 80 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego odpis zupełny aktu stanu cywilnego stanowi dosłowne powtórzenie treści aktu stanu cywilnego wraz ze wszystkimi wzmiankami dodatkowymi; treść przypisków podaje się jedynie na wniosek osoby zainteresowanej. W świetle natomiast art. 81 tej ustawy w odpisie skróconym

aktu stanu cywilnego podaje się jego treść, z uwzględnieniem treści wzmianek dodatkowych oraz z pominięciem wyrazów, ustępów i zdań skreślonych.

Powołane przepisy ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego dotyczące obowiązku wpisywania wzmianek dodatkowych i uwzględniania ich treści

w wydawanych odpisach aktów stanu cywilnego (zupełnych i skróconych) gwarantują skarżącemu możliwość właściwego udokumentowania jego danych osobowych

i danych osobowych jego matki w postępowaniach z jego udziałem dotyczących świadczeń osobistych, czy majątkowych, w szczególności zaś w sprawach

spadkowych.

Jeżeli natomiast skarżący kwestionuje dane zawarte w odpisach aktów stanu cywilnego, powinien zainicjować stosowne postępowanie przed sądem powszechnym.

Ocena legalności zaskarżonego postanowienia oraz utrzymanego nim w mocy postanowienia Wojewody [...] z dnia [...] listopada 2013 r. w granicach zakreślonych rozstrzygnięciem nie daje więc podstaw do stwierdzenia, że doszło do naruszenia prawa materialnego lub naruszenia prawa procesowego. Brak jest podstaw do uznania, że organy administracji nie wyjaśniły wszystkich istotnych kwestii mających wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia. Postanowienia zawierają wszystkie

niezbędne elementy, a ich uzasadnienia w stanie faktycznym i prawnym ustalonym

w sprawie są wystarczające.

Z powyższych względów, zarówno zarzut naruszenia art. 61 a w zw. z art. 28 K.p.a., jak i zarzut naruszenia art. 7, art. 77 oraz art. 107 § 3 w zw. z art. 126 K.p.a., są niezasadne. W konsekwencji również zarzut naruszenia art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a.

poprzez utrzymanie w mocy postanowienia organu pierwszej instancji z dnia [...]

listopada 2013 r., nie mógł odnieść oczekiwanego przez stronę rezultatu. Z kolei zarzut naruszenia art. 156 § 1 i § 2 K.p.a. jest chybiony, ponieważ organ nie prowadził

w przedmiotowej sprawie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności, a więc nie oceniał, czy decyzja z dnia [...] października 2007 r. dotknięta jest jedną

z kwalifikowanych wad, wymienionych w art. 156 § 1 K.p.a. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, rozpoznając sprawę ze skargi na postanowienie

w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, nie jest natomiast uprawniony do dokonywania oceny, czy istniały podstawy do wszczęcia takiego postępowania z urzędu. Biorąc jednakże pod uwagę poczynione powyżej uwagi odnośnie do osobistego charakteru prawa do zmiany imienia i nazwiska, stanowisko Ministra Spraw Wewnętrznych, który stwierdził brak możliwości wszczęcia postępowania "nieważnościowego" z urzędu ze względu na śmierć W.

D., należy ocenić jako prawidłowe.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), Wojewódzki Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji.