Wyrok z dnia 2014-07-01 sygn. III SA/Gl 266/14

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marzanna Sałuda (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Małgorzata Herman, Sędzia WSA Iwona Wiesner, Protokolant Specjalista Ewa Olender, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 lipca 2014 r. przy udziale - sprawy ze skargi E. J., T. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w C. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie obrotu alkoholami 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. stwierdza, iż zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się wyroku; 3. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w C. na rzecz strony skarżącej kwotę 757 zł (słownie: siedemset pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] r. nr [...] wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz.267 dalej K.p.a.) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C. utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta C. z dnia [...] r. nr [...] stwierdzającą wygaśnięcie zezwolenia nr [...] udzielonego E. J. I T. W. na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości do 4,5 % oraz na piwo przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży w lokalu o nazwie "[...] " w C. .

Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie ustalił, że decyzją z dnia [...] r. nr [...] Prezydent Miasta C. stwierdził wygaśnięcie zezwolenia nr [...] udzielonego E. J. I T. W. na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości do 4,5 % oraz na piwo bowiem uznał, że wygasło ono na skutek niewniesienia w terminie do dnia 30 września 2013 r. przez przedsiębiorcę opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.

W odwołaniu strony podniosły że dokonały wpłaty terminie do dnia 30 września 2013r. oraz, że ustawa nie określa konieczności zaksięgowania wpłaty na konto urzędu miasta a jedynie określa termin wpłaty oraz nie zabrania dokonywania wpłat przez internet . Do odwołania dołączono potwierdzenie przelewu.

Ponownie rozpatrując sprawę samorządowe Kolegium Odwoławcze w C. – dalej określane skrótem SKO powołując się na art. 11¹ ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, stwierdziło, że wpłata drugiej raty opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż alkoholu winna być wniesiona na rachunek Urzędu Miasta C. w terminie do [...] r. Z niespornego stanu faktycznego sprawy wynika, że do dnia 30 września 2013 r, na rachunek Urzędu opłata nie wpłynęła. Na konto Urzędu Miasta wpłynęła dopiero 1 października 2013r. W konsekwencji Kolegium stwierdziło, że wydane zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych wygasło z mocy prawa na podstawie art. 18 ust. 12 pkt 5 powołanej ustawy. Ponadto organ odwoławczy zwrócił uwagę na materialnoprawny charakter terminów wnoszenia opłat, o których mowa w art. 11¹ tej ustawy.

W skardze skierowanej do sądu administracyjnego strony w całości zaskarżyły decyzję organu odwoławczego domagając się jej uchylenia i zasądzenia kosztów postępowania.

Decyzji zarzucono naruszenie: naruszenie prawa materialnego, a to art. 18 ust. 12 pkt 5 w zw. z art.11¹ ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że: przepisy te wymagają wpłynięcia opłaty na rachunek gminy w terminie do 30 września danego roku kalendarzowego, podczas norma taka nie wynika w żaden sposób z treści przepisu.

Postawiono też zarzut błędnej wykładni art.11¹ ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi polegającą na przyjęciu, że dokonanie wpłaty III raty opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż alkoholu za pośrednictwem banku w ostatnim dniu terminu określonego w tym przepisie uznać trzeba za uchybienie terminowi gdy wpłata zostanie zaksięgowana na rachunku gminy po upływie terminu ustawowego.

Podniesiono także zarzut niewłaściwej wykładni art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy poprzez niewłaściwe zastosowanie do sytuacji, gdy strona dokonała zapłaty III raty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż alkoholu w terminie art.11¹ ust. 7 ustawy co doprowadziło do bezzasadnego stwierdzenia wygaśnięcia zezwolenia nr [...] .

W konsekwencji postawionych zarzutów wniosła o: uwzględnienie skargi i uchylenie zaskarżonej decyzji w całości, zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C. wnosząc o oddalenie skargi podtrzymało w całości swoje stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy wyjaśnić, iż w świetle art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 270) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Kontrolę tę sprawują stosując jedynie kryterium legalności, a więc zgodności z prawem zaskarżonych aktów. Zatem, aby stwierdzić, że wystąpiło naruszenie prawa prowadzące do uchylenia zaskarżonego aktu lub stwierdzenia jego nieważności na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 i 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Sąd musi w pierwszej kolejności ustalić treść obowiązujących norm prawnych mających zastosowanie w sprawie i wywieść z nich określone prawa i obowiązki, następnie ustalić zakres niezbędnych okoliczności faktycznych, które należy wykazać w ramach postępowania dowodowego i w końcu ocenić prawidłowość dokonanej przez organy subsumcji ustalonych faktów do hipotetycznego stanu prawnego.

Kontrola sądów administracyjnych ograniczona jest zatem tylko i wyłącznie do zbadania, czy w sprawie organy podatkowe nie naruszyły prawa materialnego lub procesowego w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Granice rozpoznania sądu administracyjnego wyznaczone są przy tym przez granice sprawy podatkowej. W konsekwencji treść i zakres rozpoznania sądu administracyjnego determinują właściwe, w każdej sprawie wymagające indywidualnego ustalenia, normy prawa materialnego, które w ostatecznym rezultacie wyznaczają nieprzekraczalne granice tożsamości sprawy podatkowej. Oznacza to, iż niewłaściwe zastosowanie przepisów materialnoprawnych każdorazowo pozostaje w ścisłym związku z ustaleniami stanu faktycznego sprawy opartymi o właściwie ustaloną hipotezę badanej normy prawnej.

Przystępując do oceny legalności zaskarżonej decyzji na wstępie należy wskazać, że materialnoprawną podstawą zapadłych rozstrzygnięć stanowią przepisy ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Zgodnie z jej art. 18 ust. 1 sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży, zwanego dalej "organem zezwalającym". Z kolei art. 18 ust.7 powołanej ustawy stanowi, że warunkiem prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży jest m.in.: posiadanie zezwolenia, o którym mowa w ust. 1 i wniesienie opłaty, o której mowa w art. 111. Wreszcie w myśl art. 18 ust. 12 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi dalej - u.w.t. zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, wygasa w przypadku:

1) likwidacji punktu sprzedaży;

2) upływu terminu ważności zezwolenia;

3) zmiany rodzaju działalności punktu sprzedaży;

4) zmiany składu osobowego wspólników spółki cywilnej;

5) niezłożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 111 ust. 4, lub niedokonania opłaty w wysokości określonej w art. 111 ust. 2 i 5 w terminach, o których mowa w art. 111 ust. 7.

W rozpatrywanej sprawie istotny jest ostatni przypadek wygaśnięcia zezwolenia, tj. niedokonanie opłaty w terminie do dnia 30 września 2013 r.

Zgodnie z art. 111 ust. 1 u.w.t. w celu pozyskania dodatkowych środków na finansowanie zadań określonych w art. 41 ust. 1 gminy pobierają opłatę za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, o których mowa w art. 18. Według art. 111 ust. 7 u.w.t. opłata, o której mowa w ust. 1, wnoszona jest na rachunek gminy w każdym roku kalendarzowym objętym zezwoleniem w trzech równych ratach w terminach do 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego.

Termin uiszczenia opłaty, o której mowa w powołanym przepisie jest terminem materialnym. Jak wskazuje ugruntowane stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, termin zakreślony dla wniesienia określonej opłaty jest terminem zawitym prawa materialnego, który nie podlega przywróceniu (por. wyrok NSA z dnia 31 marca 2009 r. sygn. II GSK 817/08, dostępny w Internecie: http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Jednoznaczne sformułowanie użyte przez ustawodawcę w powołanym przepisie, że "zezwolenie wygasa" pozwala na wniosek, że następuje to z mocy prawa, a nie z mocy decyzji administracyjnej. W konsekwencji, nieuiszczenie opłaty w zakreślonym terminie skutkuje sankcją w postaci wygaśnięcia udzielonego zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Podkreślić bowiem trzeba, że sankcja z art. 18 ust. 12 pkt 5 powołanej ustawy w postaci wygaśnięcia konkretnego typu zezwoleń jest przewidzianą wprost przez prawo bezwarunkową i bezwzględną konsekwencją niedotrzymania terminów dokonywania opłaty za korzystanie z przyznanych zezwoleń. Obowiązek uiszczenia opłaty oraz skorelowana z nim sankcja w postaci wygaśnięcia posiadanego zezwolenia ma bowiem konstrukcję obowiązku wynikającego bezpośrednio z mocy ustawy.

W doktrynie podkreśla się, że uchybienie terminu prawa materialnego wywołuje skutek prawny wygaśnięcia praw lub obowiązków o charakterze materialnym (B. Adamiak [w] Kodeks postępowania administracyjnego, komentarz, C.H. Beck, 6 wyd., str. 321). W konsekwencji uznać należy, że brak jest podstaw do przedłużania takiego terminu przy wykorzystaniu narzędzia, które daje przepis art. 57 § 4 Kpa. (vide: M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego, komentarz, Zakamycze 2005, wyd. 2, str. 389). Jak przyjął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22 grudnia 2010 r. (sygn. akt II GSK 14/10), z którym to poglądem należy się w pełni zgodzić, przepis art. 57 § 4 Kpa nie ma zastosowania do terminów prawa materialnego, jakimi są terminy wskazane w art. 111 ust. 7 ustawy (tak samo: wyrok NSA z dnia 13 maja 2009 r., sygn. akt II GSK 897/08, wyrok NSA z dnia 27 października 2009 r., sygn. akt II GSK 79/09, LEX 573542, wyrok NSA z dnia 31 marca 2009 r., sygn. akt II GSK 816/08).

Ponadto zgodnie z uchwałą 5 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 maja 2003 r., sygn. akt FPK 11/02, którą Sąd w składzie orzekającym w tej sprawie w pełni podziela, opłata za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, przewidziana w art. 11¹ ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, jest opłatą o charakterze publicznoprawnym. Bowiem zezwolenia są wydawane na wykonywanie działalności gospodarczej, a co za tym idzie, na korzystanie z udzielonego zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej objętej tym zezwoleniem.

Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t. jedn., Dz. U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.) środkami publicznymi są dochody publiczne, do których między innymi zalicza się różnego rodzaju opłaty (art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy o finansach publicznych).

W myśl art. 60 pkt 7 ustawy o finansach publicznych opłaty za wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych są dochodami pobieranymi przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw. Zatem do zobowiązań z tytułu takich należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t. jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 267, zwanej dalej w skrócie – K.p.a.) i odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. jedn., Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm., zwanej dalej Ordynacją podatkową).

W rozdziale III Ordynacji podatkowej w art. 60 § 1 pkt 2 ustawodawca przesądził, stosując odpowiednio te regulacje, że za termin zapłaty tego rodzaju zobowiązań, uważa się "w obrocie bezgotówkowym - dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo - kredytowej lub rachunku płatniczego podatnika w instytucji płatniczej na podstawie polecenia przelewu."

Wobec powyższego przy ustalaniu terminu opłat za wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, jako należności publicznoprawnych, w drodze przelewu istotna jest data przyjęcia dyspozycji do realizacji, a nie data zaksięgowania wpłaty na rachunku odbiorcy.

Wobec powyższego, biorąc pod uwagę względy wykładni systemowej i celowościowej stwierdzić należy, że wniesienie na rachunek gminy opłaty, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, obejmuje również wpłatę na rachunek gminy uczynioną przelewem bankowym, a za termin dokonania tej opłaty w rozumieniu powołanego przepisu należy uznać dzień przyjęcia polecenia przelewu przez bank, w którym zlecający przelew ma rachunek z kwotą wystarczającą na pokrycie opłaty, a bank wnoszącego opłatę obciążył jego rachunek i to przed upływem terminu, a więc w rozpatrywanej sprawie przed upływem 30 września 2013 r.

Ze zgromadzonego w aktach administracyjnych materiału dowodowego wynika, że skarżący T.W. złożył w banku polecenie przelewu w dniu [...]r. na opłatę na zezwolenie alkoholowe [...]– III ratę. Brak jednak jednoznacznych dowodów w tychże aktach na to, że w tym dniu dysponował środkami pozwalającymi na realizację przelewu jak i że w tym dniu bank przelew przyjął do realizacji.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" i "c" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j., Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), należało uchylić zaskarżona decyzję. O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 P.p.s.a.

Ponownie rozpoznając sprawę organ zobowiąże skarżących do przedstawienia dowodów jednoznacznie potwierdzających datę realizacji zadysponowanego w dniu [...]r. przelewu. Uwzględni również przedstawiony wyżej pogląd prawny.