Zidentyfikowanie sprawcy naruszenia dóbr osobistych w Internecie a tajemnica telekomunikacyjna

Powód dochodzący roszczeń o ochronę dóbr osobistych, naruszonych w Internecie, musi zidentyfikować i wskazać w pozwie sprawcę naruszenia dóbr osobistych. Nie jest to łatwe w kontekście anonimowości w sieci i tajemnicy telekomunikacyjnej, ale możliwe.

Powód dochodzący roszczeń o ochronę dóbr osobistych musi zidentyfikować osobę, której zarzuca czyn będący formą takiego naruszenia i wykazać, że pozwany dopuścił się zarzucanego mu czynu. Ustawodawca nie przewidział odmiennych zasad dochodzenia tego rodzaju roszczeń, gdy czyn naruszający dobra osobiste miał miejsce w sieci Internet. Także w takim przypadku powód musi zatem oznaczyć pozwanego już na etapie wniesienia pozwu, określić przypisywane mu bezprawne działanie, a następnie wykazać przed sądem prawdziwość swoich twierdzeń. Weryfikacja twierdzeń powoda nie polega wówczas na prowadzeniu czynności zmierzających do ustalenia danych osób, które zamieściły w sieci Internet obraźliwe wpisy, ale na sprawdzeniu, czy był to pozwany w sprawie, gdyż jego dotyczy zgłoszone w pozwie żądanie. Dane osoby, która zamieściła wpis na forum internetowym są zwykle znane podmiotowi świadczącemu usługę dostępu do Internetu z konkretnego adresu IP lub możliwe do ustalenia przez ten podmiot.

Drogą pozyskania informacji o osobie, z której wpisem w sieci Internet powód zamierzający wystąpić o ochronę dóbr osobistych wiąże zarzut ich naruszenia, i przeciwko której zamierza dochodzić roszczeń przysługujących mu w związku z naruszeniem, jest wystąpienie do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (GIODO) o nakazanie podmiotowi świadczącemu usługę dostępu do Internetu, aby udostępnił dane o osobie, która w związku ze świadczoną jej usługą dokonała konkretnych wpisów na forach internetowych.

Do uchylenia tajemnicy telekomunikacyjnej, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 pr. telekom. może w takich przypadkach dojść na zasadach określonych w przepisach o ochronie danych osobowych w związku z art. 161 ust. 2 pr. telekom.

Stosownie do art. 18 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. poz. 101 z późn. zm., dalej - u.o.d.o. z 1997 r.), od dnia 28 maja 2018 r. stosowanego w związku z art. 175 ustawy z 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1781), w przypadku naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych GIODO z urzędu lub na wniosek osoby zainteresowanej, w drodze decyzji administracyjnej, nakazuje przywrócenie stanu zgodnego z prawem, a w szczególności udostępnienie lub nieudostępnienie danych osobowych.

Do zażądania udostępnienia tych danych upoważnia art. 23 ust. 1 pkt 4 lub 5 u.o.d.o. z 1997 r., jeżeli:

- jest to niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego;

- jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.

Powyższe stanowisko zostało wypracowane w orzecznictwie sądów administracyjnych (wyroki NSA z dnia 19 maja 2011 r., I OSK 1079/10, z dnia 21 sierpnia 2013 r., I OSK 1666/12, z dnia 18 kwietnia 2014 r., I OSK 2789/12, z dnia 10 listopada 2015 r., I OSK 1173/14, z dnia 10 listopada 2015 r., I OSK 1210/14, z dnia 22 marca 2018 r., I OSK 454/16, z dnia 11 grudnia 2018 r., I OSK 398/17), a odwołanie się do przyjętej w tym orzecznictwie wykładni przepisów prawa telekomunikacyjnego w zbiegu z przepisami o ochronie danych osobowych tworzy warunki do przygotowania się przez powoda do procesu o ochronę dóbr osobistych przez pozyskanie danych osoby, której w pozwie przypisany zostanie status pozwanego i której powód postawi zarzut bezprawnego naruszenia swoich dóbr osobistych.

Zasadność żądania ujawnienia danych jest w tych przypadkach oceniana przez ich dysponenta a ewentualnie przez GIODO pod kontrolą sądów administracyjnych. Osoba, która domaga się ujawnienia danych autora wpisów na forach internetowych musi uwzględnić uregulowanie zawarte w art. 5 ust. 1 lit. e RODO przewidujące, że dane osobowe mogą być przechowywane w formie umożliwiającej identyfikację osoby, której dotyczą, przez okres nie dłuższy, niż jest to niezbędne do celów, w których dane te są przetwarzane oraz w art. 180a pr. telekom., w świetle którego dostawca publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych jest obowiązany na własny koszt zatrzymywać i przechowywać dane generowane w sieci telekomunikacyjnej lub przez niego przetwarzane na ternie RP przez okres 12 miesięcy, licząc od dnia połączenia lub nieudanej próby połączenia, a z dniem upływu tego okresu dane te niszczyć, z wyjątkiem tych, które zostały zabezpieczone zgodnie z przepisami odrębnymi i art. 180c pr. telekom., w świetle którego administratorzy danych objętych tajemnicą telekomunikacyjną są obowiązani do zniszczenia z dniem wejścia w życie tej ustawy danych przechowywanych przez okres dłuższy niż 12 miesięcy, licząc od dnia połączenia lub nieudanej próby połączenia, z wyjątkiem danych, które zostały zabezpieczone, zgodnie z przepisami odrębnymi.

Jeżeli powód nie skorzystał z przedstawionej wyżej drogi pozyskania informacji o osobie naruszyciela jego dóbr osobistych, lecz w pozwie przeciwko konkretnej osobie zarzucił, że dopuściła się ona naruszenia jego dóbr osobistych przez dokonanie oznaczonych wpisów na forach internetowych, to - w razie gdy pozwany zaprzeczy twierdzeniom powoda identyfikującym go jako sprawcę naruszenia - sąd prowadzący postępowanie może zwrócić się do podmiotu świadczącego pozwanemu usługę dostępu do Internetu o informację pozwalającą zweryfikować prawdziwość twierdzenia powoda, na którym oparł żądanie udzielenia mu ochrony w związku z naruszeniem dóbr osobistych. Celem tego wystąpienia nie może być jednak pozyskanie danych osób niezaangażowanych w postępowanie w roli pozwanego, lecz weryfikacja zarzutu powoda sformułowanego w stosunku do konkretnego pozwanego. Podstawą zażądania tego rodzaju informacji jest art. 159 ust. 2 pkt 4 pr. telekom. w związku z art. 30, art. 32 ust. 2, art. 42 ust. 1, art. 45 ust. 1 Konstytucji, obligujące sąd do zrealizowania prawa do sądu w przypadku naruszenia praw i wolności powoda objętych ochroną prawną.

Uchwała SN z dnia 6 sierpnia 2020 r., III CZP 78/19; Standard: 45733

więcej o dobrach osobistych w internecie TUTAJ