Art. 45812. Koszty procesu
Kodeks postępowania cywilnego
Niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć kosztami procesu w całości lub części stronę, która przed wytoczeniem powództwa zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyliła się od udziału w niej lub uczestniczyła w niej w złej wierze i przez to przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy.
Komentarz redakcyjny
opracowano przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
1. Część ogólna
Art. 458[12] k.p.c. wprowadza istotne odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którą kosztami procesu obciąża się stronę przegrywającą sprawę. Przepis ten umożliwia sądowi obciążenie kosztami procesu strony, która – mimo że nie przegrała sprawy – przyczyniła się do jej zbędnego wszczęcia lub wadliwego określenia jej przedmiotu, poprzez zaniechanie próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchylanie się od niej lub uczestnictwo w niej w złej wierze.
Celem regulacji jest premiowanie postaw ugodowych i rzetelnych przed procesem oraz przeciwdziałanie nadużywaniu drogi sądowej w sytuacjach, w których spór mógł zostać załatwiony bez angażowania sądu. Przepis ma zatem wyraźny charakter prewencyjno-dyscyplinujący oraz wspiera rozwój alternatywnych metod rozwiązywania sporów (ADR), w tym w szczególności mediacji i postępowań pojednawczych.
2. Kontekst systemowy
Art. 458[12] k.p.c. wpisuje się w katalog przepisów dotyczących kosztów procesu (art. 98 i n.) i stanowi kolejne odstępstwo od ogólnej zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jest to rozwiązanie pokrewne do art. 101 k.p.c. (obciążenie kosztami strony powodującej zbędne wytoczenie powództwa) oraz art. 103 k.p.c. (koszty procesu obciążające stronę działającą w sposób nieuczciwy lub nielojalny). W praktyce art. 458[12] k.p.c. jest stosowany przede wszystkim w ramach odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych, jednak jego ratio legis może mieć znaczenie także przy interpretacji przepisów ogólnych.
3. Zakres zastosowania przepisu
Zastosowanie art. 458[12] k.p.c. uzależnione jest od zaistnienia kumulatywnych przesłanek:
– czasowych – zachowania strony muszą mieć miejsce przed wytoczeniem powództwa (dotyczą one fazy przedprocesowej);
– rodzajowych – musi dojść do zaniechania próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchylenia się od niej lub uczestniczenia w niej w złej wierze;
– skutkowych – działanie lub zaniechanie strony musi przyczynić się do zbędnego wytoczenia powództwa lub do wadliwego określenia przedmiotu sprawy.
Pojęcia użyte w przepisie (np. „próba dobrowolnego rozwiązania sporu”, „zła wiara”) są ocenne i nieostre, co