Art. 421. Dochodzenie roszczeń do mienia objętego przepadkiem
Kodeks postępowania karnego
Osobie niebędącej oskarżonym, która zgłasza roszczenie do mienia objętego przepadkiem przedmiotów, przysługuje prawo dochodzenia swych roszczeń tylko w drodze postępowania cywilnego.
Komentarz redakcyjny
Przepis reguluje zasadę, z której wynika, że tam, gdzie orzeczono przepadek przedmiotów, jako środek karny lub środek zabezpieczający, postanowieniem czy wyrokiem, osoby zgłaszające roszczenia do przedmiotu lub mienia objętego przepadkiem, które nie są oskarżonym, mogą dochodzić roszczeń tylko w procesie cywilnym przeciw Skarbowi Państwa.
W przypadku rzeczy ruchomych stanowiących narzędzie przestępstwa lub przedmiot czynu polegającego na naruszeniu zakazu wytwarzania, posiadania, obrotu lub przewozu (art. 44 § 2 i 6 k.k.) możliwe jest orzekanie przepadku także wtedy, gdy stanowią współwłasność osoby niebędącej oskarżonym, z tym że orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy albo w zamian za nieorzekanie przepadku udziału – obowiązek uiszczenia przez sprawcę kwoty stanowiącej równowartość jego udziału we własności tego przedmiotu (art. 44 § 7 k.k.).
Wniosek o podział majątku wspólnego może być skutecznie złożony przez m.in. Skarb Państwa w odniesieniu do składników (przedmiotów) majątku wspólnego, co do których orzeczono środek karny w postaci przepadku (art. 39 pkt 4 k.k. i art. 29 k.k.w.).
Stosownie do art. 29 § 1 k.k.w. z chwilą prawomocnego orzeczenia środka karnego przepadku wobec jednego z małżonków pozostających we wspólności majątkowej przedmioty majątkowe, których dotyczy przepadek lub które podlegają egzekucji przepadku równowartości przedmiotów lub korzyści, tracą z mocy prawa charakter składników majątku wspólnego; od tej chwili stosuje się do nich odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, przy czym udział Skarbu Państwa stanowi część orzeczona przepadkiem.
Małżonek skazanego może żądać wyłączenia spod przepadku wszystkich lub niektórych przedmiotów nim objętych, jeżeli skazany nie przyczynił się lub przyczynił się w stopniu nieznacznym do powstania majątku wspólnego albo do nabycia określonych jego składników lub jeżeli wykonanie przepadku jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 29 § 1 w związku z art. 28 § 3 k.k.w.). Roszczenia tego może dochodzić tylko w drodze postępowania cywilnego (art. 421 k.p.k.).