Art. 361. Mężowie zaufania
Kodeks postępowania karnego
§ 1. W razie wyłączenia jawności mogą być obecne na rozprawie, oprócz osób biorących udział w postępowaniu, po dwie osoby wskazane przez oskarżyciela publicznego, oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciela prywatnego i oskarżonego. Jeżeli jest kilku oskarżycieli lub oskarżonych, każdy z nich może żądać pozostawienia na sali rozpraw po jednej osobie.
§ 1a. Podczas czynności z udziałem pokrzywdzonego przeprowadzanych na rozprawie z wyłączeniem jawności może być obecna osoba przez niego wskazana.
§ 2. Przepisów § 1 i 1a nie stosuje się, jeżeli zachodzi obawa ujawnienia informacji niejawnych o klauzuli „tajne” lub „ściśle tajne”.
§ 3. W razie wyłączenia jawności przewodniczący może zezwolić poszczególnym osobom na obecność na rozprawie.
Komentarz redakcyjny
Przepis przewiduje instytucję tzw. mężów zaufania, czyli osób, które pomimo wyłączenia jawności rozprawy mogą pozostać na sali rozprawy.
Wybór tych osób należy do stron i nie wymaga zgody przewodniczącego rozprawy, chyba że byłaby to osoba małoletnia lub zobowiązana do noszenia broni (art. 356 § 2 k.p.k.). Przewodniczący rozprawy może nie wyrazić zgody na obecność wskazanej przez stronę osoby, jeżeli znajduje się ona w stanie nielicującym z powagą sądu (art. 356 § 3 k.p.k.).
Warunkiem pozostania na sali rozprawy osób zaufania jest zgłoszenie stosownego żądania przez oskarżyciela publicznego, oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciela prywatnego i oskarżonego.
Zgłoszenie żądania pozostania na sali rozprawy określonych osób jest dla sądu wiążące i nie może żądaniu odmówić, chyba że:
1) zachodzi obawa ujawnienia informacji niejawnych o klauzuli tajności „tajne” i „ściśle tajne” (art. 361 § 2 k.p.k.);
2) odczytaniu podlegają zeznania świadka anonimowego (art. 393 § 4 k.p.k.);
3) osoba wskazana przez stronę ma być przesłuchana w charakterze świadka i nie złożyła jeszcze zeznań (art. 371 § 1 k.p.k.);
4) jawność została wyłączona na wniosek świadka koronnego (art. 13 u.ś.k.).
Można wskazać nie więcej niż po dwie osoby godne zaufania. Można też z tego uprawnienia zrezygnować. Wprowadzono ograniczenie liczby osób zaufania przez uprawnienie do wskazania tylko jednej, gdy w sprawie występuje kilku (nie mniej niż trzech) oskarżycieli lub oskarżonych.
Wyłączono uprawnienie do wskazania osób zaufania w wypadku wyłączenia jawności rozprawy z uwagi na obawę ujawnienia informacji niejawnych o klauzuli „tajne” i „ściśle tajne” w rozumieniu art. 5 ust. 1 i 2 u.o.i.n. ( art. 361 § 2 k.p.k.)
Przepis § 3 uprawnia przewodniczącego rozprawy do wydania zezwolenia na pozostanie na sali rozprawy poszczególnych osób, pomimo wyłączenia jawności rozprawy. Przewodniczący wydaje decyzję w formie zarządzenia (art. 93 § 2 k.p.k.), na które służy odwołanie do składu orzekającego, chyba że sąd orzekał