Art. 326. Zakres nadzoru prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym
Kodeks postępowania karnego
§ 1. Prokurator sprawuje nadzór nad postępowaniem przygotowawczym w zakresie, w jakim go sam nie prowadzi; prokurator może także objąć nadzorem postępowanie, o którym mowa w art. 307.
§ 2. Prokurator jest obowiązany czuwać nad prawidłowym i sprawnym przebiegiem całego nadzorowanego przez siebie postępowania.
§ 3. Z tytułu sprawowanego nadzoru prokurator może w szczególności:
1) zaznajamiać się z zamierzeniami prowadzącego postępowanie, wskazywać kierunki postępowania oraz wydawać co do tego zarządzenia;
2) żądać przedstawienia sobie materiałów zbieranych w toku postępowania;
3) uczestniczyć w czynnościach dokonywanych przez prowadzących postępowanie, osobiście je przeprowadzać albo przejąć sprawę do swego prowadzenia;
4) wydawać postanowienia, zarządzenia lub polecenia oraz zmieniać i uchylać postanowienia i zarządzenia wydane przez prowadzącego postępowanie.
§ 4. W razie niewykonania przez organ niebędący prokuratorem postanowienia, zarządzenia lub polecenia wydanego przez prokuratora sprawującego nadzór, na jego żądanie przełożony funkcjonariusza wszczyna postępowanie służbowe; o wyniku postępowania informuje się prokuratora.
Komentarz redakcyjny
Zasadą jest, że prokurator, jeżeli nie prowadzi postępowania przygotowawczego, obowiązany jest do nadzoru nad nim. Wydawane w ramach nadzoru zarządzenia prokuratora są wiążące dla organów prowadzących postępowanie.
Prokurator ma obowiązek nadzoru również nad czynnościami przeprowadzonymi w trybie art. 308 k.p.k. (postępowanie w niezbędnym zakresie).
Objęcie nadzorem postępowania sprawdzającego z art. 307 k.p.k. jest fakultatywne. Jednakże w sytuacji, gdy zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa wpłynęło do prokuratury, wydanie przez prokuratora polecenia przeprowadzenia postępowania sprawdzającego jest równoznaczne z objęciem go nadzorem.
Nadzorując postępowanie przygotowawcze, prokurator ponosi odpowiedzialność za „prawidłowy i sprawny przebieg” (art. 326 § 2 k.p.k.).
Prokurator nadzoruje merytoryczną stroną wykonywanych w sprawie czynności, jak również nad ich terminowość. W szczególności ocenia:
- szybkość i trafność podejmowania pierwszych czynności po otrzymaniu zawiadomienia o przestępstwie;
- przestrzeganie zakresu czynności i terminu postępowania sprawdzającego;
- zasadność wszczęcia dochodzenia;
- prawidłowość przeprowadzenia i udokumentowania dowodów i kierunku postępowania;
- szybkość postępowania, koncentrację czynności;
- prawidłowość przeprowadzenia czynności z udziałem podejrzanego (przedstawienie zarzutów, przesłuchanie);
- weryfikację ewentualnych wyjaśnień podejrzanych;
- prawidłowość decyzji o zatrzymaniu osób podejrzanych oraz zawiadomienia prokuratora o tych decyzjach;
- realizację uprawnień procesowych uczestników postępowania;
- potrzebę stosowania środków zapobiegawczych i zabezpieczenia majątkowego;
- zakres przedmiotowy i podmiotowy postępowania;
- przestrzeganie terminów śledztwa i dochodzenia;
- prawidłowość czynności związanych z zamknięciem postępowania;
- prawidłowość prowadzenia akt sprawy, a w szczególności przejrzystość ułożenia materiałów, numerację kart i szatę graficzną .
Wyliczenie tych uprawnień zostało przez ustawodawcę poprzedzone określeniem „w szczególności”, co oznacza, że są to jedynie przykładowe formy wpływania przez prokuratora na bieg postępowania przygotowawczego.
W § 3 wskazane są przykładowe, ogólne uprawnienia prokuratora przysługujące w ramach nadzoru nad postepowaniem. Należą do nich:
1) prawo do żądania od prowadzących postępowanie przedstawiania planowanych w sprawie czynności i przyjętych kierunków postępowania w celu ich ewentualnej modyfikacji.