Art. 134. Obowiązek alimentacyjny wobec rodzeństwa
Kodeks rodzinny i opiekuńczy
W stosunku do rodzeństwa zobowiązany może uchylić się od świadczeń alimentacyjnych, jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub dla jego najbliższej rodziny.
Komentarz redakcyjny
Przesłanką obowiązku alimentacyjnego pomiędzy rodzeństwem jest niedostatek brata lub siostry z jednej strony, z drugiej zaś możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.
W stosunkach alimentacyjnych pomiędzy rodzeństwem mamy do czynienia ze stosunkowo słabym obowiązkiem alimentacyjnym. Wynika to z tego, że jest to obowiązek realizowany w ostatniej kolejności. Nadto art. 134 k.r.o. uprawnia zobowiązanego do uchylenia się od świadczeń alimentacyjnych, jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub dla jego najbliższej rodziny. Z punktu widzenia zatem treści omawianego przepisu zasadniczego znaczenia nabiera treść niedookreślonych pojęć: „nadmierny uszczerbek” oraz „najbliższa rodzina”.
Niewątpliwie termin „nadmierny uszczerbek” należy łączyć z zaspokajaniem potrzeb brata/siostry oraz najbliższej rodziny. Otwartą kwestią pozostaje natomiast skala i rozmiary realizowania potrzeb, a mianowicie, czy chodzi o potrzeby elementarne, podstawowe, czy też wszystkie potrzeby jakie były realizowane prze zobowiązanego do czasu zgłoszenia roszczenia. Wydaje się, że rozwiązanie tego problemu leży gdzieś po środku, gdyż przyjęcie „wszystkich potrzeb” praktycznie wyłączałoby obowiązek alimentacyjny rodzeństwa, ponieważ każde świadczenie alimentacyjne łączy w sobie pewien uszczerbek w majątku zobowiązanego, który nie pozostaje bez wpływu na zaspokajane potrzeby. Z drugiej strony przyjęcie, że chodzi „o podstawowe potrzeby”, których niezaspokojenie - z racji uwzględnienia roszczenia - uprawnia do uchylenia się od świadczeń alimentacyjnych, oznaczałoby, że celem art. 134 k.r.o. jest ochrona rodzeństwa przed niedostatkiem w następstwie świadczeń alimentacyjnych na rzecz rodzeństwa. Wówczas omawiana regulacja byłaby pozbawiania normatywnego sensu, gdyż w żadnym wypadku realizacja obowiązku alimentacyjnego zobowiązanego nie może prowadzić do stanu jego niedostatku. W związku z powyższym podzielić należy stanowisko, że celem art. 134 k.r.o. jest ochrona stopy życiowej brata/siostry i najbliższej rodziny przed nadmiernym uszczerbkiem, a więc przed pogorszeniem dotychczasowego poziomu życia (T. Smyczyński w:, Prawo rodzinne i opiekuńcze, t. 12, s. 705 – 706), który nie ma znamion zbytku, rozrzutności itp.
W określeniu pojęcia „najbliższa rodzina’” dominuje stanowisko, że termin