Art. 465. Żądanie zwrotu dokumentu stwierdzającego zobowiązanie
Kodeks cywilny
§ 1. Jeżeli istnieje dokument stwierdzający zobowiązanie, dłużnik spełniając świadczenie może żądać zwrotu dokumentu. Jednakże gdy wierzyciel ma interes w zachowaniu dokumentu, w szczególności gdy świadczenie zostało spełnione tylko częściowo, dłużnik może żądać uczynienia odpowiedniej wzmianki na dokumencie.
§ 2. W razie utraty dokumentu dłużnik może, niezależnie od pokwitowania, żądać od wierzyciela oświadczenia na piśmie, że dokument został utracony.
§ 3. Jeżeli wierzyciel odmawia zwrotu dokumentu lub uczynienia na nim odpowiedniej wzmianki albo pisemnego oświadczenia o utracie dokumentu, dłużnik może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia albo złożyć jego przedmiot do depozytu sądowego.
Komentarz redakcyjny
opracowano przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
I. Część ogólna
Komentowany art. 465 k.c. reguluje kwestie związane z obowiązkiem zwrotu dokumentu stwierdzającego zobowiązanie po spełnieniu świadczenia przez dłużnika. Normę tę należy rozpatrywać przede wszystkim w kontekście ochrony interesów dłużnika przed ewentualnym dalszym wykorzystaniem dokumentu przez wierzyciela, mimo wykonania zobowiązania.
Art. 465 k.c. kompleksowo reguluje obowiązki wierzyciela i uprawnienia dłużnika związane z dokumentami potwierdzającymi istnienie zobowiązania. Celem przepisu jest zapewnienie równowagi interesów obu stron stosunku zobowiązaniowego oraz ochrona dłużnika przed ryzykiem nieuprawnionego powoływania się przez wierzyciela na dokumenty dłużne mimo wykonania zobowiązania.
1. Znaczenie praktyczne art. 465 k.c. dla dłużnika
Przepis ten pełni funkcję realnej ochrony interesów dłużnika, ponieważ:
-
-
zapobiega ponownemu dochodzeniu spełnionego zobowiązania,
-
ogranicza ryzyko nieuczciwego wykorzystania dokumentów w procesach,
-
umożliwia zabezpieczenie się dłużnika bez konieczności udowadniania spełnienia świadczenia przez inne środki dowodowe.
-
2. Związek z praktyką obrotu gospodarczego
W realiach obrotu dokumenty stwierdzające zobowiązanie są często przekazywane lub cesjonowane, dlatego ich zwrot (lub odpowiednia wzmianka) ma znaczenie dla pewności obrotu, nie tylko dla relacji dłużnik–wierzyciel, ale też dla podmiotów trzecich.
3. Typowe przykłady zastosowania przepisu
-
-
weksel opłacony częściowo – dłużnik żąda wzmianki, wierzyciel zachowuje dokument,
-
zgubiona obligacja – dłużnik żąda oświadczenia o utracie,
-
zrealizowana umowa pożyczki – dłużnik żąda zwrotu dokumentu potwierdzającego zobowiązanie.
-
4. Geneza przepisu
Przepis art. 465 k.c. wywodzi się historycznie z przepisów Kodeksu zobowiązań (art. 222 i 223 KZ). Już tam przewidziano podobne regulacje dotyczące obowiązku zwrotu dokumentu dłużnego po wykonaniu świadczenia. Obecna treść art. 465 k.c. wprowadziła jednak wyraźnie możliwość powstrzymania się dłużnika ze spełnieniem świadczenia lub złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego w przypadku odmowy przez wierzyciela zwrotu dokumentu lub sporządzenia stosownej adnotacji lub oświadczenia na piśmie.
5. Charakter prawny przepisu
Komentowany art. 465 k.c. ma charakter względnie obowiązujący (dyspozytywny). Strony mogą ukształtować swoje prawa i obowiązki odmiennie, w granicach swobody
Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium
