Art. 432. Zajęcie cudzego zwierzęcia wyrządzającego szkodę na gruncie
Kodeks cywilny
§ 1. Posiadacz gruntu może zająć cudze zwierzę, które wyrządza szkodę na gruncie, jeżeli zajęcie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody.
§ 2. Na zajętym zwierzęciu posiadacz gruntu uzyskuje ustawowe prawo zastawu dla zabezpieczenia należnego mu naprawienia szkody oraz kosztów żywienia i utrzymania zwierzęcia.
§ 3. (uchylony)
Komentarz redakcyjny
opracowano przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
I. Część ogólna
Art. 432 k.c. reguluje przypadek dozwolonej samopomocy polegającej na zajęciu cudzego zwierzęcia, które wyrządza szkodę na gruncie posiadacza. Przepis ten pełni funkcję zabezpieczającą roszczenie o naprawienie szkody majątkowej, jakiej doznał posiadacz gruntu wskutek zachowania zwierzęcia, niezależnie od tytułu prawnego do gruntu (samoistny lub zależny). Samopomoc w tej postaci jest dopuszczalna wyłącznie w sytuacjach, w których zwierzę przebywa na gruncie i wyrządza szkodę — nie można jej zastosować po fakcie, gdy zwierzę opuściło już nieruchomość.
Ustawodawca przewidział możliwość powstania ustawowego prawa zastawu na zajętym zwierzęciu celem zabezpieczenia zarówno roszczenia o naprawienie szkody, jak i kosztów żywienia oraz utrzymania zwierzęcia. W sensie materialnoprawnym przepis stanowi lex specialis wobec ogólnej regulacji prawa zastawu (art. 306–326 k.c.), a w aspekcie funkcjonalnym — uzupełnia regulację art. 343 k.c., dotyczącą samopomocy posiadacza.
Szkoda, której dotyczy komentowany przepis, musi mieć charakter majątkowy i być wyrządzona na gruncie, jego częściach składowych lub nasadzeniach (np. zniszczenie gleby, roślinności, ogrodzenia). Wyłączone spod działania przepisu są szkody wyrządzone na osobie lub na ruchomościach znajdujących się na gruncie. Ponadto, możliwość zajęcia zwierzęcia istnieje wyłącznie wtedy, gdy da się ustalić osobę odpowiedzialną za jego działanie – zgodnie z art. 431 § 1 lub § 2 k.c. – przy czym nie jest konieczne, by była to osoba będąca właścicielem zwierzęcia.
Zajęcie zwierzęcia jest więc narzędziem prawnym służącym ochronie interesów majątkowych posiadacza gruntu, a jednocześnie wyjątkowym odstępstwem od zakazu samodzielnego dochodzenia roszczeń bez udziału organów państwa. Z tego względu art. 432 k.c. powinien być interpretowany ściśle — jako wyjątek od zasady (exceptiones non sunt extendendae).
Przepis ten pełni funkcję ochronną – umożliwia poszkodowanemu szybkie i skuteczne działanie w obliczu naruszenia, bez konieczności każdorazowego zwracania się do organów państwowych.
II. Kontekst systemowy
Przepis art. 432 k.c. stanowi szczególną regulację w zakresie dozwolonej samopomocy, wpisując się systemowo
Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium
