Art. 216. Ustalenie wysokości przysługujących współwłaścicielom spłat z gospodarstwa rolnego

Kodeks cywilny

§ 1. Wysokość przysługujących współwłaścicielom spłat z gospodarstwa rolnego ustala się stosownie do ich zgodnego porozumienia.

§ 2. W razie braku takiego porozumienia spłaty przysługujące współwłaścicielom mogą być obniżone. Przy określaniu stopnia ich obniżenia bierze się pod uwagę:

1) typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego będącego przedmiotem zniesienia współwłasności;

2) sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat i współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania.

§ 3. Obniżenie spłat, stosownie do przepisu paragrafu poprzedzającego, nie wyklucza możliwości rozłożenia ich na raty lub odroczenia terminu ich zapłaty, stosownie do przepisu art. 212 § 3.

§ 4. Przepisów § 2 i 3 nie stosuje się do spłat na rzecz małżonka w razie zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego, które stosownie do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należy do wspólnego majątku małżonków.

Komentarz redakcyjny

opracowany przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)

Część ogólna

Art. 216 k.c. dotyczy ustalania wysokości spłat przysługujących współwłaścicielom gospodarstwa rolnego w przypadku zniesienia współwłasności. W pierwszej kolejności ustawodawca przyznaje pierwszeństwo zgodnemu porozumieniu współwłaścicieli co do wartości tych spłat (art. 216 § 1 k.c.). W razie jego braku, spłaty mogą być obniżone – zgodnie z ustawowymi kryteriami (art. 216 § 2 k.c.).

Przepis ten znajduje zastosowanie przede wszystkim w przypadkach, w których dochodzi do przyznania gospodarstwa rolnego jednemu lub kilku współwłaścicielom z obowiązkiem spłaty pozostałych. Wskazuje jednocześnie, że możliwość obniżenia spłat jest ograniczona – m.in. nie dotyczy małżonków pozostających we wspólności majątkowej (art. 216 § 4 k.c.).

Obniżenie spłat

W razie braku porozumienia współwłaścicieli co do wysokości spłat, sąd może zastosować mechanizm ich obniżenia. Przy określaniu stopnia tej obniżki uwzględnia się przesłanki wskazane w art. 216 § 2 k.c., które mają na celu wyważenie interesów obu stron i zapobieżenie nadmiernemu obciążeniu jednej z nich. Sąd bierze pod uwagę:

typ gospodarstwa rolnego (czy jest to np. gospodarstwo produkcyjne, hodowlane czy też o charakterze mieszanym), jego wielkość (powierzchnia, liczba budynków, areał gruntów), a także stan techniczny i wyposażenie – przesłanka ta ma na celu ocenę, czy gospodarstwo zapewnia trwałe źródło dochodu i w jakim stopniu jego utrzymanie lub prowadzenie wymaga nakładów;
sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat (w szczególności jego możliwości zarobkowe, stan zdrowia, obciążenia rodzinne) oraz współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania (w tym jego potrzeby bytowe, dostęp do innych źródeł dochodu, wiek i zdolność do pracy).

Ujęcie tych przesłanek ma charakter elastyczny i służy umożliwieniu sądowi dostosowania orzeczenia do indywidualnych okoliczności sprawy, z zachowaniem zasady sprawiedliwości rozdziału majątku.

typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego – istotne są funkcjonalność i wartość użytkowa gospodarstwa;
sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat oraz współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania – w tym zdolność