Art. 215. Podział gospodarstwa, gdy liczba wydzielonych części jest mniejsza od liczby współwłaścicieli
Kodeks cywilny
Przepisy dwóch artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy gospodarstwo rolne może być podzielone, lecz liczba wydzielonych części jest mniejsza od liczby współwłaścicieli.
Komentarz redakcyjny
opracowany przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
Część ogólna
Art. 215 k.c. przewiduje sytuację, w której gospodarstwo rolne może zostać podzielone fizycznie, jednak nie na tyle części, ilu jest współwłaścicieli. W takich przypadkach sąd odpowiednio stosuje przepisy art. 213 i 214 k.c., co oznacza, że rozstrzyga sprawę zgodnie z ich duchem i celem, a niekoniecznie literalnie.
Sformułowanie „gdy gospodarstwo rolne może być podzielone, lecz liczba wydzielonych części jest mniejsza od liczby współwłaścicieli” oznacza stan, w którym np. gospodarstwo można podzielić na dwie lub trzy racjonalnie funkcjonujące części, ale współwłaścicieli jest więcej (np. czterech). Podzielenie go na cztery części byłoby z punktu widzenia produkcji rolnej nieracjonalne lub technicznie niewykonalne. W takim przypadku art. 215 k.c. umożliwia sądowi przyznanie gospodarstwa jednemu lub kilku współwłaścicielom (w liczbie odpowiadającej możliwym częściom), a pozostałym zasądzenie spłat.
Cel i funkcja przepisu
Celem komentowanego przepisu jest umożliwienie zniesienia współwłasności także przypadkach w nim wskazanych, przy jednoczesnym uwzględnieniu funkcji gospodarczej nieruchomości rolnej i zasad prawidłowej gospodarki rolnej.
Funkcją art. 215 k.c. jest zapewnienie elastyczności sądowi w sytuacjach, które nie mieszczą się w klasycznym modelu podziału rzeczy wspólnej. Dzięki temu możliwe jest zniesienie współwłasności bez szkody dla wartości gospodarczej nieruchomości rolnej. Przepis ten zapobiega nadmiernemu rozdrobnieniu gruntów rolnych, które byłoby niezgodne z zasadami racjonalnej gospodarki rolnej.
Art. 215 k.c. odgrywa istotną rolę w praktyce sądowej dotyczącej zniesienia współwłasności gospodarstw rolnych, zwłaszcza w sprawach spadkowych, gdzie liczba współwłaścicieli często przewyższa możliwości rzeczywistego podziału fizycznego nieruchomości.
Możliwe rozstrzygnięcia sądu
W przypadku, gdy gospodarstwo rolne może być podzielone na mniejszą liczbę części niż liczba współwłaścicieli, sąd dokonuje przyznania poszczególnych części tym osobom, które spełniają przesłanki z art. 213 lub 214 k.c. Przyznanie następuje:
-
zgodnie z wolą wszystkich współwłaścicieli (art. 213 § 1 k.c.),
-
a w razie braku zgody – osobie prowadzącej gospodarstwo lub w nim stale pracującej, względnie tej, która daje najlepszą