Art. 192. Wytworzenie nowej rzeczy ruchomej z cudzych materiałów
Kodeks cywilny
§ 1. Ten, kto wytworzył nową rzecz ruchomą z cudzych materiałów, staje się jej właścicielem, jeżeli wartość nakładu pracy jest większa od wartości materiałów.
§ 2. Jeżeli przetworzenie rzeczy było dokonane w złej wierze albo jeżeli wartość materiałów jest większa od wartości nakładu pracy, rzecz wytworzona staje się własnością właściciela materiałów.
Komentarz redakcyjny
opracowany przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
Część ogólna
Art. 192 k.c. reguluje sytuację powstania nowej rzeczy ruchomej z cudzych materiałów – tzw. przetworzenie (specificatio). Przepis ten dotyczy konfliktu między osobą, która własnym nakładem pracy wytworzyła nową rzecz, a właścicielem materiałów, z których ta rzecz została sporządzona. Ustawodawca określa zasady przypisania prawa własności nowej rzeczy – zależnie od relacji między wartością nakładu pracy a wartością materiałów oraz od dobrej lub złej wiary osoby dokonującej przetworzenia.
Dyspozytywny charakter przepisu
Art. 192 k.c. ma charakter dyspozytywny, co oznacza, że jego zastosowanie może zostać wyłączone wolą stron. Jeżeli strony umowy – np. umowy o dzieło, przetworzenie lub świadczenie usług – w sposób wyraźny określą zasady przejścia własności rzeczy powstałej z cudzych materiałów, postanowienia te mają pierwszeństwo przed regulacją kodeksową.
Ustawodawca nie wprowadza w art. 192 k.c. normy bezwzględnie obowiązującej, co pozwala na elastyczne kształtowanie skutków prawnych przetworzenia w relacjach cywilnoprawnych. Typowym przypadkiem praktycznym są umowy zawierające klauzule przewidujące, że wykonana rzecz staje się własnością zamawiającego niezależnie od relacji wartości pracy i materiałów.
W przypadku braku odmiennego uregulowania umownego, zastosowanie znajduje domyślna zasada ustawowa, tj. przypisanie prawa własności zależnie od wartości i dobrej lub złej wiary wytwórcy. Dyspozytywność art. 192 k.c. daje więc pierwszeństwo autonomii woli stron nad kodeksowym reżimem przypisania własności.
Kontekst systemowy
Art. 192 k.c. znajduje się w tytule I księgi drugiej kodeksu cywilnego, w dziale o nabyciu i utracie własności. Stanowi on szczególny przypadek pierwotnego nabycia własności, ponieważ rzecz powstaje z przetworzonych materiałów, a nie przez przeniesienie prawa. Przepis ten pozostaje w związku z art. 193 k.c. (dotyczącym połączenia i pomieszania rzeczy), art. 194 k.c. (regulującym kwestie rozliczeń), a także z przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i n.) oraz odpowiedzialności deliktowej (art. 415 k.c.).
Objaśnienie pojęć
-
Przetworzenie – proces wytworzenia nowej rzeczy z cudzych materiałów, prowadzący do zmiany tożsamości
Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium
