Art. 149. Usunięcie zwieszających się na grunt sąsiedni drzew gałęzi lub owoców
Kodeks cywilny
Właściciel gruntu może wejść na grunt sąsiedni w celu usunięcia zwieszających się z jego drzew gałęzi lub owoców. Właściciel sąsiedniego gruntu może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody.
Komentarz redakcyjny
opracowany przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
Część ogólna
Art. 149 k.c. reguluje szczególną sytuację uprawnienia właściciela nieruchomości do wejścia na grunt sąsiedni w celu usunięcia gałęzi i owoców zwieszających się z jego własnych drzew. Przepis ten stanowi jeden z wyjątków od zasady nienaruszalności cudzej własności (art. 140 k.c.), a jego zastosowanie ma na celu ograniczenie konfliktów sąsiedzkich związanych z przekraczaniem granic nieruchomości przez elementy roślinności.
Komentowany przepis nie wymaga uzyskania zgody właściciela sąsiedniego gruntu, ale zastrzega odpowiedzialność odszkodowawczą za szkody wyrządzone w związku z wejściem na ten grunt. Umożliwia to właścicielowi drzewa lub krzewu realne wykonywanie prawa własności, gdy nie da się inaczej usunąć zwieszających się elementów.
Uprawnienie z art. 149 k.c. przysługuje nie tylko właścicielowi, ale także użytkownikowi wieczystemu, dzierżawcy lub użytkownikowi jako uprawnionym do pobierania pożytków. Przepis obejmuje nie tylko drzewa w klasycznym rozumieniu, ale przez analogię również krzewy.
Kontekst systemowy
Art. 149 k.c. należy do przepisów działu II tytułu I księgi drugiej k.c., poświęconego ograniczeniom prawa własności ze względu na stosunki sąsiedzkie. Współtworzy z art. 148 i 150 k.c. zespół norm prawnych dotyczących interakcji pomiędzy sąsiadującymi nieruchomościami, które regulują kwestie związane z przechodzeniem elementów roślinności (owoców, gałęzi, korzeni) przez granice nieruchomości.
Komentowany przepis kształtuje granice korzystania z prawa własności poprzez dopuszczenie ingerencji właściciela jednej nieruchomości w przestrzeń drugiej nieruchomości w sytuacjach wyjątkowych. Stanowi wyjątek od ogólnych zasad wyłączności wynikających z art. 140 i 143 k.c., które chronią zarówno powierzchnię gruntu, jak i przestrzeń nad nią.
Przepis ten wprowadza również mechanizm równoważenia uprawnień właścicieli nieruchomości – z jednej strony umożliwia fizyczne usunięcie przeszkadzających elementów, z drugiej zaś nakłada obowiązek naprawienia szkody wynikłej z tej ingerencji. Wykonanie tego uprawnienia jest też powiązane funkcjonalnie z art. 150 k.c., który przewiduje uprawnienie właściciela gruntu sąsiedniego do samodzielnego usunięcia tych elementów po upływie odpowiedniego terminu.