Art. 148. Owoce opadłe z drzewa lub krzewu na grunt sąsiedni

Kodeks cywilny

Owoce opadłe z drzewa lub krzewu na grunt sąsiedni stanowią jego pożytki. Przepisu tego nie stosuje się, gdy grunt sąsiedni jest przeznaczony na użytek publiczny.

Komentarz redakcyjny

opracowany przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)

Część ogólna

Art. 148 k.c. reguluje szczególną sytuację powstawania i przypisania pożytków naturalnych (w postaci owoców) w stosunkach sąsiedzkich. Stanowi wyjątek od ogólnej zasady wyrażonej w art. 55 § 1 k.c., zgodnie z którą pożytki naturalne przypadają osobie uprawnionej do ich pobierania – z reguły właścicielowi rzeczy. Komentowany przepis przewiduje, że w razie naturalnego opadnięcia owoców z drzewa lub krzewu na grunt sąsiedni, stają się one pożytkami tej nieruchomości, a więc przechodzą na własność właściciela gruntu sąsiedniego.

Zastrzeżenie zawarte w drugiej części przepisu stanowi, że regulacja ta nie znajduje zastosowania, jeżeli grunt sąsiedni jest przeznaczony na użytek publiczny. W takim przypadku owoce nie zmieniają właściciela i nadal przysługują osobie uprawnionej do ich pobierania – zwykle właścicielowi drzewa lub krzewu.

Przepis ma charakter szczególny i dotyczy wyłącznie owoców, które samoistnie i naturalnie opadły – a więc bez ingerencji człowieka. Właściciel drzewa może im zapobiec, zbierając owoce wcześniej lub korzystając z uprawnień przyznanych w art. 149 i 150 k.c.

Kontekst systemowy

Art. 148 k.c. należy do przepisów działu II tytułu I księgi drugiej k.c. (Własność i inne prawa rzeczowe), który dotyczy ograniczeń prawa własności wynikających ze współżycia sąsiedzkiego. Wraz z art. 149 i 150 k.c. tworzy spójny zespół regulacji prawnych odnoszących się do sytuacji, gdy elementy pochodzące z jednej nieruchomości (owoce, gałęzie, korzenie) ingerują w przestrzeń nieruchomości sąsiedniej.

Przepis ten modyfikuje zasady ogólne dotyczące własności rzeczy (art. 140 k.c.) oraz przypisania pożytków naturalnych (art. 55 § 1 k.c.). Art. 148 k.c. wprowadza fikcję prawną, zgodnie z którą samoistnie opadłe owoce przypadają właścicielowi sąsiedniego gruntu – przy czym tylko, gdy grunt ten nie jest przeznaczony na użytek publiczny.

Rozwiązanie to służy ograniczeniu konfliktów sąsiedzkich i zapobieganiu nieuprawnionemu wchodzeniu na cudzy grunt w celu zbioru owoców. Stanowi także element równoważenia interesów właścicieli sąsiadujących nieruchomości.

Wyjątek