Art. 102. Zwrot dokumentu pełnomocnictwa
Kodeks cywilny
Po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Może żądać poświadczonego odpisu tego dokumentu; wygaśnięcie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone.
Komentarz redakcyjny
opracowany przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
Art. 102 k.c. określa obowiązki i uprawnienia stron stosunku pełnomocnictwa po wygaśnięciu umocowania. Z jednej strony pełnomocnik zobowiązany jest do zwrotu mocodawcy dokumentu pełnomocnictwa, z drugiej – przysługuje mu uprawnienie do żądania poświadczonego odpisu tego dokumentu z zaznaczeniem wygaśnięcia umocowania. Regulacja ta ma na celu zabezpieczenie interesów obu stron – przeciwdziała możliwości dalszego nieuprawnionego posługiwania się dokumentem, a zarazem umożliwia byłemu pełnomocnikowi udokumentowanie jego wcześniejszych uprawnień.
2. Część ogólna
Obowiązek zwrotu dokumentu powstaje z chwilą wygaśnięcia umocowania, niezależnie od przyczyny (np. odwołania, upływu czasu, śmierci mocodawcy). Dotyczy on jednak tylko sytuacji, gdy dokument rzeczywiście istnieje – nie występuje w razie udzielenia pełnomocnictwa ustnie czy za pośrednictwem środków elektronicznych bez sporządzenia dokumentu. Zwrot dokumentu nie jest warunkiem wygaśnięcia pełnomocnictwa, lecz konsekwencją samego jego ustania.
Zwrócenie dokumentu ma nie tylko charakter praktyczny, ale również zapobiega ewentualnemu posługiwaniu się nieaktualnym dokumentem przez byłego pełnomocnika, co mogłoby wprowadzać w błąd osoby trzecie co do istnienia umocowania. Obowiązek ten pełni więc funkcję prewencyjną i służy bezpieczeństwu obrotu prawnego.
Ustawodawca nie wskazuje, w jakiej formie ma nastąpić zwrot, co oznacza, że może to być zarówno osobiste przekazanie dokumentu, jak i jego wysłanie pocztą, za pośrednictwem kuriera, doręczenie przez przedstawiciela lub inny skuteczny sposób, który pozwoli uznać, że dokument został faktycznie zwrócony mocodawcy lub osobie przez niego upoważnionej. W sytuacjach spornych forma ta może mieć znaczenie dowodowe.
3. Zakres zastosowania przepisu
Art. 102 k.c. znajduje zastosowanie tylko wówczas, gdy pełnomocnictwo zostało udzielone w formie pisemnej (także w formie szczególnej), a dokument pełnomocnictwa fizycznie istnieje. Brak dokumentu, np. w przypadku pełnomocnictwa udzielonego ustnie, telefonicznie lub elektronicznie bez jego utrwalenia, wyklucza stosowanie komentowanego przepisu.
Przepis ten nie znajduje zastosowania, gdy pełnomocnictwo wygasło na skutek śmierci pełnomocnika – obowiązek zwrotu dokumentu ma charakter osobisty i nie przechodzi na spadkobierców, ponieważ nie dotyczy majątku,