Art. 421. Ustanowienie kuratora
Kodeks cywilny
§ 1. Kuratora ustanawia się na okres nieprzekraczający roku. W szczególnie uzasadnionych przypadkach można przedłużać ustanowienie kuratora na czas oznaczony, jeżeli czynności kuratora, o których mowa w art. 42 § 3, nie mogły zostać zakończone przed upływem okresu, na który został ustanowiony.
§ 2. Jeżeli czynności podjęte przez kuratora nie doprowadziły do powołania lub uzupełnienia składu organu osoby prawnej uprawnionego do jej reprezentowania albo jej likwidacji, występuje on niezwłocznie z wnioskiem do sądu rejestrowego o rozwiązanie osoby prawnej. Nie narusza to uprawnień kuratora do wystąpienia z żądaniem rozwiązania osoby prawnej na podstawie odrębnych przepisów.
Komentarz redakcyjny
opracowany przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
I. Część ogólna
Art. 42[1] k.c. reguluje czasowy zakres działania kuratora ustanowionego dla osoby prawnej, której organy przestały funkcjonować, oraz określa jego obowiązek wystąpienia do sądu rejestrowego o rozwiązanie osoby prawnej w razie bezskuteczności jego działań. Przepis ten stanowi szczególną regulację względem ogólnych zasad dotyczących funkcjonowania osób prawnych i został wprowadzony ustawą z dnia 26 stycznia 2018 r. (Dz.U. poz. 398 ze zm.), która weszła w życie 15 marca 2018 r.
Podstawowym celem omawianej regulacji jest ograniczenie przypadków, w których osoba prawna przez długi czas pozostaje reprezentowana jedynie przez kuratora, bez możliwości przywrócenia działania właściwych organów lub zakończenia bytu prawnego. Ustawodawca zmierza zatem do uporządkowania sytuacji tzw. „porzuconych” osób prawnych, których funkcjonowanie zagraża bezpieczeństwu obrotu.
Przepis wprowadza zasadę, że kuratora ustanawia się na czas oznaczony, nie dłuższy niż jeden rok, przy czym w szczególnych przypadkach możliwe jest jego przedłużenie – również na czas oznaczony – jeżeli czynności, o których mowa w [art. 42 § 3 k.c.], nie mogły zostać zakończone. Regulacja ta koresponduje z funkcją kuratora jako osoby tymczasowo przywracającej zdolność działania osoby prawnej w sferze prowadzenia spraw i reprezentacji.
Jeżeli jednak działania kuratora nie przyniosą rezultatu w postaci powołania organu osoby prawnej lub przeprowadzenia jej likwidacji, kurator ma obowiązek niezwłocznie wystąpić z wnioskiem o jej rozwiązanie do sądu rejestrowego. Obowiązek ten istnieje niezależnie od możliwości wystąpienia przez kuratora z żądaniem rozwiązania osoby prawnej na podstawie innych przepisów. Art. 42[1] k.c. ustanawia więc samodzielną podstawę materialnoprawną dla złożenia takiego wniosku.
Rozwiązanie osoby prawnej w takim trybie może być orzeczone niezależnie od spełnienia przesłanek określonych w przepisach szczególnych (np. [art. 21 k.s.h.], [art. 31 ust. 2 pr.stow.]). Istotą przepisu jest zatem wzmocnienie skuteczności interwencji kuratora w przypadkach trwałego paraliżu organizacyjnego osoby prawnej oraz wprowadzenie mechanizmu przeciwdziałania jej długotrwałemu funkcjonowaniu w oderwaniu