ENA - zaliczenie na poczet orzeczonej lub wykonywanej kary faktycznego pozbawienia wolności (art. 607f 1 k.p.k.)

Zgodnie z art. 607f k.p.k. na poczet orzeczonej lub wykonywanej kary pozbawienia wolności zalicza się - verba legis – „okres faktycznego pozbawienia wolności w państwie wykonania nakazu w związku z przekazaniem”. Przepis ten jest implementacją art. 26 Decyzji Ramowej Rady Unii Europejskiej 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi, Dz.U. UE.L z dnia 18 lipca 2002 r. W myśl przepisu art. 26 tej decyzji ramowej, Państwo Członkowskie wydające nakaz zalicza wszystkie okresy zatrzymania, zaistniałe w wyniku wykonania europejskiego nakazu aresztowania, do całkowitego okresu zatrzymania, które ma nastąpić w wydającym nakaz Państwie Członkowskim, jako skutek orzeczenia pozbawienia wolności lub wydania środka zabezpieczającego.

Rozwiązania przyjęte przez ustawodawcę europejskiego w decyzji ramowej 2002/584/WSiSW mają zapewnić przede wszystkim sprawne przeprowadzenie postępowania, mającego na celu wykonanie ENA wydanego w innym państwie członkowskim, które z kolei ma się zakończyć faktycznym przekazaniem ściganej osoby organom państwa wydania ENA. ENA ma przy tym podwójne znaczenie, albowiem stanowi zarówno podstawę do pozbawienia wolności osoby w kraju wykonania, jak i wniosek o wydanie tej osoby. To, że do takiego pozbawienia wolności może nie dojść (art. 12 wskazanej wyżej decyzji ramowej), jak i to, że pomimo pozbawienia wolności może również nie dojść do fizycznego przekazania osoby do kraju wydania ENA, tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie, nie zmienia podstawowej kwestii, że w niniejszej sprawie procedura mająca na celu przekazanie G. D. do Polski prowadzona była w oparciu o przepisy określone w decyzji ramowej i przepisy transponowane do krajowych porządków prawnych państw członkowskich Unii Europejskiej w wyniku implementacji tej decyzji. W konsekwencji zatem zastosowanie winien mieć również art. 607f k.p.k.

Jak wskazuje się w piśmiennictwie, na gruncie obowiązującego w polskim porządku prawnym art. 607n § 3 k.p.k., przepis nakazujący zwolnienie osoby objętej ENA znajdzie zastosowanie zarówno wtedy, gdy w ogóle nie dojdzie do uzgodnienia terminu oraz sposobu jej przekazania, jak i wtedy, gdy pomimo uzgodnień nie dojdzie do jej przekazania w określonych terminach. Przekazanie takiej osoby po upływie terminów określonych w art. 607n § 1 i § 2 k.p.k. nie jest zatem możliwe, nawet jeśli taka byłaby wola właściwych organów sądowych państwa wydania ENA i państwa wykonania ENA. W razie nieprzejęcia osoby ściganej przez odpowiedni organ państwa wydania ENA w ustalonym terminie pozbawienie wolności w związku z przekazaniem traci podstawę prawną i należy niezwłocznie zwolnić osobę ściganą.

Przepis art. 607n § 3 k.p.k. ma charakter gwarancyjny, a tym samym nawet wola osoby, której przekazanie ma dotyczyć, nie będzie mieć znaczenia dla prawnej dopuszczalności dokonania przekazania. W przypadku wystąpienia takiej sytuacji osoba poszukiwana może jedynie dobrowolnie zgłosić się na wezwanie organu sądowego państwa, które wydało ENA [tak np. G. Jaworski (w:) G. Jaworski, A. Sołtysińska: Postępowanie w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych. Komentarz, Oficyna 2010, s. 343; S. Steinborn (w:) L. K. Paprzycki, J. Grajewski, S. Steinborn: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Wolters Kluwer 2013, t. II, s. 903; A. Górski i A. Sakowicz (w:) Kodeks postępowania karnego. Komentarz, С. H. Beck 2015, s. 1314].

prowadzone na podstawie europejskiego Nakazu Aresztowania postępowanie, w tym związane z pozbawieniem wolności w państwie wykonania nakazu osoby, która ma zostać przekazana do państwa wydania nakazu, nie musi zostać zakończone fizycznym jej przekazaniem. W decyzji ramowej nr 2002/584/WSiSW przewidziano jedynie konsekwencje nieprzekazania takiej osoby w określonym terminie, nakazujące jej zwolnienie. Nie oznacza to jednak, że nieskuteczne - w jego końcowym efekcie - przeprowadzenie procedury wyłącza w przyszłości konieczność stosowania przez państwo wydania nakazu art. 26 ust. 1 tejże decyzji, w którym nakazuje się wydającemu nakaz Państwu Członkowskiemu zaliczyć wszystkie okresy zatrzymania, zaistniałe w wyniku wykonania europejskiego nakazu aresztowania, jako skutek orzeczenia o pozbawieniu wolności.

Wyrażone w niniejszej sprawie przez Sąd Rejonowy w G. zapatrywanie, że przepis art. 607f k.p.k. może mieć zastosowanie jedynie w przypadku, gdy dojdzie do fizycznego przekazania osoby, wobec której wydano ENA, pomijające w ogóle to, iż osoba taka była w państwie wykonania ENA pozbawiona wolności w związku z prowadzoną procedurą przekazania, jest oczywiście błędne i wynika z nazbyt formalistycznej interpretacji tegoż przepisu. Taka interpretacja pozostaje w sprzeczności zarówno z treścią reguły określo nej w art. 26 ust. 1 decyzji ramowej 2002/584/WSiSW, jak 1 ze standardami ochrony wolności określonymi w art. 41 Konstytucji RP oraz w art. 5 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Podsumowując dotychczasowe rozważania, Sąd Najwyższy wyraża pogląd, że na podstawie art. 607f k.p.k. zaliczeniu na poczet orzeczonej lub wykonywanej kary pozbawienia wolności podlega każdy okres faktycznego pozbawienia wolności w państwie wykonania nakazu, o ile tylko to pozbawienie wolności miało związek z wydaniem europejskiego nakazu aresztowania w celu przekazania. Nie ma przy tym znaczenia to, czy pozbawienie wolności w państwie wykonania nakazu osoby, która ma zostać przekazana do państwa wydania nakazu, zostanie zakończone fizycznym jej przekazaniem władzom polskim przez władze państwa wykonania nakazu.

Pomimo tego, iż w art. 607f k.p.k. jest mowa wyłącznie o obowiązku zaliczenia faktycznego pozbawienia wolności w państwie wykonania ENA na poczet kary pozbawienia wolności, orzeczonej w państwie wydania nakazu w sprawie, w związku z którą nakaz był wydany, niemniej jednak przepis ten powinien być interpretowany rozszerzająco; w konsekwencji w wypadku, gdy wobec osoby ściganej nie została wymierzona kara pozbawienia wolności albo kara ta nie wyczerpuje całego okresu faktycznego pozbawienia wolności, możliwe jest zaliczenie - na podstawie art. 607f k.p.k. - okresu faktycznego pozbawienia wolności także i na poczet kar nieizolacyjnych [por. zapatrywania wyrażone w piśmiennictwie m.in. przez P. Hofmańskiego (w:) P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, С. H. Beck 2012, t. III, s. 752; T. Grzegorczyka: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Wolters Kluwer 2008, s. 1285; S. Steinborn (w:) L. K. Paprzycki, J. Grajewski, S. Steinborn: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Wolters Kluwer 2013, t. II, s. 847].

Za przyjęciem takiej wykładni przemawiają względy gwarancyjne oraz dostrzeżenie potrzeby uwzględniania ogólnej reguły zaliczania okresów pozbawienia wolności na poczet orzeczonych kar, wyrażonej w polskim ustawodawstwie w art. 63 § 1 k.k. Wprawdzie we wspomnianym wyżej art. 26 ust. 1 decyzji ramowej o ENA mowa jest jedynie o zaliczeniu pozbawienia wolności na poczet takiej kary lub środka polegającego na pozbawieniu wolności, niemniej jednak zaprezentowana wyżej interpretacja działa na korzyść oskarżonego (skazanego), a rozstrzygnięcie co do tego, w jakim wymiarze osoba ścigana, w odniesieniu do której wydano ENA, odbędzie karę, należy do wyłącznej decyzji państwa wydania ENA.

Postanowienie SN z dnia 31 maja 2016 r., IV KK 414/15

Standard: 17016