Wykonywanie władzy publicznej w rozumieniu art. 417 § 1 k.c. przez osoby urzędowe z art. 951 § 1 k.c.

Przyjęcie przez osobę urzędową wymienioną w art. 951 § 1 k.c. oświadczenia ostatniej woli spadkodawcy bez jednoczesnej obecności dwóch świadków uzasadnia odpowiedzialność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego za wyrządzoną szkodę (art. 417 § 1 k.c.).

Udział kierownika urzędu stanu cywilnego w sporządzeniu testamentu alograficznego mieści się w zakresie wykonywania władzy publicznej przez jednostkę samorządu terytorialnego, zaś odebranie przez tę osobę urzędową oświadczenia ostatniej woli spadkodawcy bez jednoczesnej obecności dwóch świadków stanowi działanie niezgodne z prawem.

W doktrynie i orzecznictwie podkreśla się, że wykonywanie władzy publicznej nie ogranicza się do sfery wykonywania ściśle pojętego imperium. Wskazuje się, że w ramach tych mieszczą się wszelkie formy wykonywania tzw. zadań publicznych, nawet tych, które są pozbawione elementu władczego wpływania na sytuację prawną jednostki, a więc także czynności o charakterze porządkowym, organizacyjnym lub inne czynności faktyczne realizowane w wykonywaniu kompetencji przez upoważnione do tego osoby, jeżeli należą do właściwości organów władzy publicznej. W konsekwencji przyjmuje się, że stan rzeczy, w którym zadania publiczne państwa nie są wykonywane albo są wykonywane nieprawidłowo, stawiający jednostkę - pozbawioną uprawnień i środków ochrony - w sytuacji przymusu faktycznego, jako obciążający władzę publiczną, powinien rodzić jej odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art. 417 i nast. KC. Trzeba odnotować, że w piśmiennictwie pojawiły się wypowiedzi wskazujące wprost na to, że osoba urzędowa wymieniona w art. 951 § 1 KC, uczestnicząc w sporządzeniu testamentu allograficznego, powinna być traktowana jako wykonująca władzę publiczną w rozumieniu art. 417 § 1 KC. Skład orzekający w pełni aprobuje to zapatrywanie.

Wyrok SN z dnia 18 listopada 2015 r., III CSK 16/15

Standard: 16940 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy