Umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli

Zgodnie z art. 491[16] ust. 1 p.u.n. sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Poprzez pojęcie sytuacji osobistej upadłego w ujęciu tego przepisu, należy rozumieć nie tylko jego możliwości zarobkowe oraz koszty utrzymania siebie i rodziny, ale także i potencjalną zdolność zarobkową obecnie i w dającej się określić przyszłości - wynikającą z uwarunkowań faktycznych, w których upadły się znajduje. Ponadto wziąć tutaj należy pod uwagę posiadany przez upadłego majątek. Hipoteza zatem tego przepisu jest szersza od pojęcia możliwości zarobkowych, którym ustawodawca operuje w art. 491[15] ust. 4 zdanie drugie p.u.n.

Jeśli stan faktyczny wypełnił przesłanki zastosowania umawianego przepisu, sąd umarza zobowiązania objęte postępowaniem upadłościowym, mimo, że taka decyzja procesowa jest z obiektywnych przyczyn niekorzystna dla wierzycieli. W rezultacie bowiem jej podjęcia wierzyciele nie otrzymają zaspokojenia nawet w najmniejszym stopniu. Sam jednak fakt umorzenia zobowiązań upadłego nie może być poczytywany per se za pokrzywdzenie wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Co prawda pomiędzy interesami dłużnika i wierzycieli w postępowaniu upadłościowym występuje dysonans celów tego postępowania, nie mniej jednak taka kolizja interesów została rozstrzygnięta przez ustawodawcę w dyrektywie generalnej zawartej w art. 2 ust. 2 p.u.n. Zgodnie z brzmieniem tej normy prawnej, postępowanie uregulowane ustawą wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej należy prowadzić tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym, a jeśli jest to możliwe - zaspokoić roszczenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu.

W razie kolizji interesów wierzycieli, których celem jest uzyskanie zaspokojenia, a interesem upadłego, który poprzez postępowanie upadłościowe zmierza do oddłużenia się, ustawodawca przyznał prymat pierwszeństwa funkcji oddłużeniowej postępowania upadłościowego. Oczywistym jest wszakże, że funkcja oddłużeniowa nie ma charakteru imperatywu w każdym postępowaniu, lecz winna być ona realizowana w oparciu o uregulowania szczegółowe zawarte w art. 491[15] ust. 4 zdanie drugie p.u.n. oraz art. 491[16] ust. 1 p.u.n. Na podstawie bowiem zdolności zarobkowych upadłego i konieczności utrzymania upadłego i jego rodziny sąd ustala plan spłaty wierzycieli.

Ustalenie planu spłaty jest zasadą postępowania upadłościowego osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Gdy natomiast sytuacja osobista upadłego jest tego rodzaju, że oczywistym jest, że jest on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat - sąd umarza zobowiązania. Przypadek zawarty w tym drugim przepisie ma charakter wyjątkowy i może być stosowany jedynie wtedy, gdyż wniosek o niemożności spłaty wierzycieli w świetle zebranych w sprawie faktów jest niewątpliwy i niepodważalny. Wtedy to, realizując funkcję oddłużeniową postępowania upadłościowego, sąd umarza zobowiązania.

W realiach niniejszej sprawy sytuacja osobista upadłego jest tego rodzaju, że nie będzie on w stanie spłacić wierzycieli choćby w najmniejszym stopniu, zarówno obecnie, jak i najbliżej dającej się określić perspektywie czasowej.

Postanowienie SO w Katowicach z dnia 12 kwietnia 2018 r., XIX Gz 199/17

Standard: 16847