Pobawienia dłużnika wolności w związku ze skazaniem za przestępstwo umyślne

Sąd Rejonowy trafnie wskazał, jako przeszkodę dla uwzględnienia wniosku, okoliczność polegającą na umyślnym doprowadzeniu przez dłużnika do istotnego wzrostu jego zadłużenia. Jak wynika bowiem z zeznań samego dłużnika odbywał on karę pozbawienia wolności w związku ze skazaniem za przestępstwo znęcania się nad rodziną. W tym kontekście nie można pominąć, że spoczywające na wnioskodawcy zobowiązania wynikają z obowiązku alimentacyjnego wobec członków rodziny. Obowiązek łożenia na utrzymanie rodziny został orzeczony wyrokiem z dnia 12 sierpnia 1997 r., a w momencie osadzenia w zakładzie karnym dłużnik posiadał już zadłużenie alimentacyjne. Wyjaśnić należy, że przestępstwo znęcania się należy do czynów zabronionych popełnionych umyślnie. Inkryminowany czyn stanowi działanie albo zaniechanie polegające na umyślnym zadawaniu bólu fizycznego lub dotkliwych cierpień moralnych, powtarzającym się albo jednorazowym, lecz intensywnym i rozciągniętym w czasie. O świadomości dłużnika, co do charakteru podejmowanych przez niego wobec członków rodziny czynności świadczą jego zeznania, że został pouczony przez interweniującą Policję, że ma tak nie postępować.

Powyższe oznacza, że dłużnik w sposób zamierzony podejmował działania zabronione prawem i obarczone sankcją pozbawienia wolności. Wobec skazania go za przestępstwo umyślne i zarządzenia odbycia kary pozbawienia wolności uznać należy, że świadomie spowodował sytuację, w której nie był w stanie regulować spoczywających na nim zobowiązań z tytułu utrzymania małoletnich dzieci. Skoro bowiem dłużnik popełnił przestępstwo umyślne i odbywał karę pozbawienia wolności, to zasadnie Sąd Rejonowy przyjął, że tracąc możliwość podejmowania pracy, choćby dorywczej, umyślnie istotnie zwiększył stopień swojej niewypłacalności. W tym zakresie należało mieć na uwadze wyjaśnienia samego dłużnika (k. 39), że chciał pójść do więzienia i odpocząć. Orzeczona wobec dłużnika kara jednego roku pozbawienia wolności uniemożliwiała lub przynajmniej ograniczyła mu podjęcie pracy, a tym samym zadłużenie z tytułu świadczeń alimentacyjnych wzrosło. Dłużnik nie twierdził, a naprowadzony w sprawie materiał dowodowy tego nie uzasadnia, że w okresie pobytu w zakładzie karnym zobowiązania alimentacyjne dłużnik pokrywał w pełnym zakresie, że system realizacji kary umożliwiał mu podjęcie pracy i z tej sposobności korzystał. Skarżący nie przedstawił żadnego dowodu na to, aby w okresie izolacji więziennej jego sytuacja finansowa poprawiła się, a zobowiązania alimentacyjne pozostały na poziomie przynajmniej sprzed zarządzenia odbycia kary. Tym samym przyjąć należało, że okres pobawienia dłużnika wolności miał wpływ na istotne zwiększenie się stopnia jego niewypłacalności.

W przeciwieństwie do przesłanek negatywnych z art. 491[4] ust. 2-4 prawa upadłościowego i naprawczego, w przypadku przesłanki z art. 491[4] ust. 1 sąd nie może odstąpić od zrealizowania odczytanej z tego przepisu normy z uwagi na względy słuszności, czy względy humanitarne. W przypadku bowiem art. 491[4] ust. 2-4 możliwość taka wprost przewidziana jest w treści tych jednostek redakcyjnych i w związku z tym odpowiednio modyfikuje treść odczytywanych z nich norm prawnych. Natomiast art. 491[4] ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego takiego modyfikatora nie zawiera.

Wobec powyższej okoliczności bez istotnego znaczenia pozostają dalsze argumenty przywoływane przez skarżącego, albowiem nie prowadzą one do odmiennej oceny prawnej jego wniosku. Powyższej oceny nie zmieniają ani zły stan zdrowia dłużnika, jego niskie dochody i nikłe perspektywy pokrycia spoczywających na nim zobowiązań.

Jedynie dla dopełnienia obrazu sprawy należy przytoczyć za Sądem I instancji przepis art. 491[21] § 2 prawa upadłościowego, że nie podlegają umorzeniu w postępowaniu upadłościowym zobowiązania o charakterze alimentacyjnym. Istotą zaś wniosku dłużnika było umorzenie zobowiązań o takim właśnie charakterze.

Postanowienie SO w Szczecinie z dnia 10 stycznia 2017 r., VIII Gz 388/16

Standard: 16822 (pełna treść orzeczenia)