Charakterystyka zasady słuszności i humanitaryzmu

Przesłanka słuszności powinna znaleźć podstawowe zastosowanie w odniesieniu do ważenia interesów pomiędzy dłużnikiem domagającym się oddłużenia i nierzetelnymi wierzycielami, którym można zarzucić naruszenie standardów uczciwości w kontraktowaniu ze swoimi klientami, W sprawie nie może być mowy o takich wierzycielach. Dodać trzeba, że przeciw uznaniu in concreto istnienia względów słuszności przemawia też zachowanie dłużnika, który po zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej pozostawił niezaspokojone zobowiązania i po prostu wyjechał za granicę. Nie bez znaczenia jest, na co zwrócił uwagę Sąd a quo, i to, że dłużnik miał majątek, który jednak sprzedał i zaspokoił część wierzycieli według swego uznania.

Druga klauzula generalna odnosi się, jak trafnie zauważył Sąd pierwszej instancji do sytuacji osobistej dłużnika. Chodzi o względy humanitarne, które muszą być odczytywane jako poszanowanie godności człowieka. Względy humanitarne należy interpretować w kontekście rażąco złej sytuacji materialnej (wysoki poziom biedy) i życiowej (ciężka choroba) dłużnika. Względami humanitarnymi będą więc takie okoliczności, w których niedokonanie procedury oddłużeniowej narazi dłużnika na taki poziom cierpienia, który sprzeciwia się poczuciu moralności. W takim przypadku możliwość zaspokojenia wierzycieli obecnie i w przyszłości praktycznie nie istnieje, a tym samym nawet obiektywnie nieuzasadnione (w kontekście przesłanek negatywnych) oddłużenie nie narusza ekonomicznych interesów wierzycieli. Względy humanitarne muszą koncentrować się nie tylko na osobie dłużnika, ale także na wpływie oddłużenia lub jego braku na sytuację osób najbliższych dłużnikowi (zwłaszcza pozostających na jego utrzymaniu).

Sąd odwoławczy nie znajduje podstaw do zakwestionowania dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny wniosku dłużnika w kontekście względów humanitarnych. Jak trafnie podkreślił ten Sąd, dłużnik jest osobą młodą, zdolną do pracy i osiągającą stałe dochody ze stosunku pracy. Nie sposób uznać, że dłużnik albo jego rodzina żyje w biedzie. Sam fakt świadczenia alimentacyjnego względem trzeciego dziecka oraz ponoszenie kosztów utrzymania pozostałych dzieci nie przesądza o istnieniu analizowanej przesłanki. Odmiennego wniosku nie uzasadnia rozpad rodziny dłużnika oraz fakt leczenia w poradni zdrowia psychicznego, skoro ostatni raz dłużnik był z wizytą u lekarza w listopadzie 2013 r.

Postanowienie SO w Toruniu z dnia 9 sierpnia 2017 r., VI Gz 154/17

Standard: 16819 (pełna treść orzeczenia)

Przesłanki negatywne określone w art. 491[4] ust. 2 p.u. nie mają charakteru bezwzględnego. Przepis ten in fine stanowi, że sąd nie oddali wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeżeli przeprowadzenie postępowania jest uzasadniane względami słuszności lub względami humanitarnymi. Dłużnik we wniosku nie powołał się na te względy. Sąd nie ma obowiązku ustalać ich występowania z urzędu, jeżeli nie odwołuje się do nich wnioskodawca. Z tego powodu ogólne stwierdzenie Sądu pierwszej instancji, że podane przez wnioskodawcę we wniosku okoliczności nie przemawiają za stosowaniem względów słuszności i humanitaryzmu nie budzi zastrzeżeń. Wprawdzie w uzasadnieniu zażalenia skarżący wskazał, że ma 55 lat i czyste sumienie, ale nie wystarcza to do uznania, że zachodzą szczególne względy uzasadniające uwzględnienie wniosku o ogłoszenie upadłości.

Postanowienie SO w Toruniu z dnia 29 maja 2017 r., VI Gz 111/17

Standard: 16666 (pełna treść orzeczenia)