Odpowiedzialność za przypadkową utratę rzeczy (art. 714 k.c.)
Umowa użyczenia (art. 710-719 k.c.)
Konsekwencją nieodpłatności i realności umowy użyczenia jest to, że biorącego obciąża obowiązek pieczy nad przedmiotem mu użyczonym, a charakter stosunku łączącego go z użyczającym uzasadnia podwyższoną staranność w tym zakresie. Wyrazem wymogu podwyższonej staranności jest zaś przepis art. 714 k.c.
Art. 714 k.c. może stanowić podstawę prawną odpowiedzialności biorącego rzecz do używania w sytuacji, gdy – przede wszystkim – używa on tej rzeczy:
- w sposób sprzeczny z umową,
- w sposób sprzeczny z właściwościami rzeczy,
- w sposób sprzeczny z przeznaczeniem rzeczy lub
- gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności powierza rzecz innej osobie.
Warunkiem dodatkowym jest stwierdzenie, że do utraty rzeczy lub jej uszkodzenia nie doszłoby, gdyby biorący używał jej w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie.
Przepis art. 714 k.c. należy kwalifikować jako przepis szczególny w stosunku do zasady ogólnej odpowiedzialności kontraktowej. W przypadku niezaktualizowania się jego przesłanek a niewywiązania się biorącego rzecz do używania z obowiązków ustalonych przepisami art. 710 k.c. i nast. dany stan faktyczny i tak należy poddać ocenie pod kątem warunków z art. 471-472 k.c. W szczególności przepis art. 472 k.c. in principio nie może stanowić podstawy do zwolnienia się biorącego rzecz do używania od odpowiedzialności kontraktowanej z powołaniem się na art. 714 k.c. Przepis art. 472 k.c. stwierdza co prawda, że ogólna reguła odpowiedzialności ustalona art. 471 k.c. może doznawać modyfikacji, powodującej ograniczenie bądź rozszerzenie odpowiedzialności kontraktowej dłużnika. Zmiany zakresu odpowiedzialności mogą zaś wynikać z woli stron (por. art. 473 k.c.) lub ze szczególnego przepisu ustawy. Przepis art. 714 k.c. szczególnego przepisu ustawy w rozumieniu art. 472 k.c. jednak nie stanowi.
Wyrok SO w Gdańsku z dnia 3 czerwca 2015 r., XVI Ca 213/15
Standard: 37932 (pełna treść orzeczenia)
Zgodnie z brzmieniem art. 714 k.c. biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli jej używa w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności ,powierza rzecz innej osobie , a rzecz nie byłaby e uległa utracie lub uszkodzeniu gdyby używał jej w sposób właściwy albo gdyby ja zachował u siebie. Takie sformułowanie przepisu oznacza, że w zasadzie biorący do używania nie ponosi odpowiedzialności za przypadkowa utratę lub uszkodzenie przedmiotu użyczenia. Wyłącznie tej odpowiedzialności występuje jedynie w wypadku gdy biorący do użyczenia wykonuje swoje zobowiązanie należycie - używa rzeczy zgodnie z umowa użyczenia ,jej właściwościami, przeznaczeniem , a po zakończeniu użyczenia rzecz zwraca niezwłocznie. W przypadku natomiast gdy biorący do używania nie wykonuje swoich obowiązków należycie - używa rzecz w sposób sprzeczny z umową, albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy wskutek czego przedmiot użyczenia uległ utracie lub zniszczeniu ponosi on odpowiedzialność w szerszym zakresie niż w porównaniu z zasadami ogólnymi ,jest to bowiem odpowiedzialność za tzw. przypadek mieszany (causus mixtus). W takim przypadku, używanie rzeczy w sposób sprzeczny z umowa, z jej właściwościami lub z przeznaczeniem powinno być wykazane przez użyczającego. Podobnie, na użyczającym spoczywa ciężar dowodowy wykazania, że rzecz uległa utracie lub uszkodzeniu wskutek nienależytego wykonywania zobowiązania przez biorącego do używania.
Art. 712 § 1 k.c. stanowi ,że jeżeli umowa nie określa sposobu używania biorący może używać rzeczy w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu. Tak więc obowiązek udowodnienia związku przyczynowego pomiędzy uchybieniami przepisom art. 712 i 714 k.c. ze strony biorącego, a przypadkową utrata lub uszkodzeniem obciąża użyczającego.
Wyrok SA w Szczecinie z dnia 25 października 2012 r., I ACa 548/12
Standard: 16744 (pełna treść orzeczenia)