Darowizna ze „zwrotnym” przeniesieniem własności nieruchomości na wypadek rozpadu konkubinatu

Przeniesienie własności nieruchomości (oraz prawa użytkowania wieczystego) nie może zostać dokonane pod warunkiem (art. 157 § 1 k.c.). Skoro jedna z umów, które miały być ze sobą ściśle powiązane, nie mogła zostać zawarta pod tak rozumianym „warunkiem”, to niemożliwe było nadawanie takiego charakteru drugiej z umów, stanowiącej obecnie przedmiot sporu. Prócz tego, w treści umowy darowizny dokonanej przez pozwaną na rzecz powoda w formie aktu notarialnego brak jest jakichkolwiek postanowień wskazujących na ścisły związek obu umów darowizn, na który powołuje się obecnie powód; w szczególności brak było postanowień wskazujących na to, że strony czyniły jakiekolwiek uzgodnienia, dotyczące wzajemnych rozliczeń związanych z przedmiotem darowizny na wypadek rozwodu, które zresztą nie mogłyby i tak, z uwagi na treść przepisu art. 157 § 1 k.c., obejmować postanowień o „zwrotnym” przeniesieniu własności nieruchomości, stanowiącej przedmiot darowizny.

Darowizna, której odwołania domagał się powód, została dokonana na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jej ewentualne uzupełnienie lub zmiana wymagałyby zatem zachowania tej samej formy (art. 77 § 1 k.c.). Jednostronne oświadczenie pozwanej, niemające cech oświadczenia woli, lecz stanowiące jedynie wyraz przemyśleń poprzedzających zawarcie obu umów, nie mogło stanowić zatem uzupełnienia umowy ani też wskazywać na ustne ustalenia, stanowiące jej uzupełnienie w tym zakresie.

Obie umowy łączyła jedynie w zaistniałej sytuacji zbieżność czasowa oraz dokonanie obu darowizn przy zaistnieniu określonej sytuacji (spłata zadłużenia pozwanej – gdy chodzi o darowiznę uczynioną na jej rzecz oraz dążenie do zapewnienia trwałości rodziny i zachęcie powoda do zaangażowania się w jej ratowanie, gdy chodziło o darowiznę na rzecz powoda). Brak było natomiast podstaw do doszukiwania się między obiema umowami powiązań jurydycznych, uzasadniających powzięcia wniosku, że byt jednej umowy zależy od drugiej umowy, zwłaszcza, że odwołanie umowy darowizny przez pozwaną nastąpiło z uwagi na rażącą niewdzięczność powoda, a nie z uwagi na rozkład pożycia, a żądanie zwrotu przedmiotu darowizny z uwagi na rozkład pożycia nie znajduje oparcia w przepisach kodeksu cywilnego, dotyczącego przeniesienia własności. Zaznaczenia wymagało też, że powód odwołanie darowizny uzasadnił też odwołaniem darowizny dokonanej przez pozwaną, w której to decyzji upatrywał jej rażącej niewdzięczności, nie zaś jakimikolwiek ustaleniami stron, dotyczącymi wzajemnych rozliczeń.

Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 30 listopada 2012 r., I ACa 1146/12

Standard: 16735 (pełna treść orzeczenia)