Wymagalność i wypowiedzenie wierzytelności hipotecznej (art. 78 u.k.w.h.)

Zgodnie z art. 78 ust. 1 u.k.w.h., jeżeli wymagalność wierzytelności hipotecznej zależy od wypowiedzenia, a właściciel nieruchomości obciążonej nie jest dłużnikiem osobistym, wypowiedzenie powinno być dokonane także w stosunku do niego. Przepis ten, ustanawiając wyjątek od zasady akcesoryjności, służy wzmocnieniu pozycji właściciela obciążonej nieruchomości, niebędącego dłużnikiem osobistym, przez zapobiegnięcie zaskakiwaniu go czynnościami zmierzającymi do zaspokojenia długu z nieruchomości. Gdy właściciel obciążonej nieruchomości nie jest dłużnikiem zabezpieczonej wierzytelności, oświadczenie to nie ma charakteru wypowiedzenia wierzytelności w ścisłym tego słowa znaczeniu (por. wyrok SN z dnia 30 maja 2014 r., III CSK 204/13, w którym rozróżniono wypowiedzenie w ramach stosunku umownego kierowane wobec dłużnika osobistego i „wypowiedzenie”, którego adresatem jest osoba ponosząca odpowiedzialność rzeczową), jest jednak konieczne do zaktualizowania powinności właściciela nieruchomości wynikającej ze stosunku hipoteki.

Dokonanie wypowiedzenia w stosunku hipoteki wobec osoby ponoszącej odpowiedzialność rzeczową nie oznacza per se, że doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy kredytu wobec dłużnika osobistego, co stanowi warunek realizacji akcesoryjnej odpowiedzialności rzeczowej zabezpieczającej spłatę kredytu (por. wyrok SN z dnia 30 maja 2014 r., III CSK 204/13).

Przepis art. 78 u.k.w.h. nie ustanawia wymagań co do formy lub treści oświadczenia, które wierzyciel powinien skierować wobec właściciela obciążonej nieruchomości (przedmiotu hipoteki). W związku z tym, w judykaturze uznano za wystarczające w tym zakresie m.in. wezwanie do zapłaty, doręczenie pozwu obejmującego żądanie zasądzenia wierzytelności hipotecznej, jak również doręczenie dłużnikowi rzeczowemu zawiadomienia o dokonanym wypowiedzeniu w stosunku do dłużnika osobistego (zob. wyrok SN z dnia 8 marca 2018 r., II CSK 242/17).

W sprawie pozwanej doręczono wezwanie do zapłaty, w którym była zawarta informacja o wypowiedzeniu umowy stanowiącej źródło zabezpieczonej wierzytelności. Oświadczenie takie, z uwzględnieniem art. 65 w związku z art. 65[1] k.c., należało uznać za wystarczające dla aktualizacji powinności ciążącej na właścicielu nieruchomości obciążonej hipoteką. 

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2018 r., II CSK 242/17, za dopuszczalną postać wypowiedzenia w stosunku do właściciela nieruchomości niebędącego dłużnikiem osobistym uznano również doręczenie pozwu obejmującego powództwo o zasądzenie świadczenia, co niewątpliwie 

Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2023 r., II CSKP 491/22

Standard: 72335 (pełna treść orzeczenia)

Dłużnik odpowiadający rzeczowo, który mimo wezwania nie płaci długu zabezpieczonego hipoteką, popada w opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

Uchwała SN z dnia 18 stycznia 2019 r., III CZP 66/18

Standard: 22291 (pełna treść orzeczenia)