Hipoteka łączna

Art. 76 ust. 1 u.k.w.h. dotyczy hipoteki łącznej ustawowej stanowiąc, że w razie podziału nieruchomości obciążająca ją hipoteka obciąża wszystkie nieruchomości utworzone przez podział. Hipoteka taka ma chronić wierzyciela hipoteki przed działaniami związanymi z podziałem przedmiotu hipoteki. Sąd wieczystoksięgowy ma obowiązek przeniesienia z rzędu obciążeń aż do chwili wygaśnięcia hipoteki, nawet po zbyciu wydzielonej nieruchomości na rzecz osoby trzeciej (por. uchwała SN z dnia 14 lipca 1994 r., III CZP 85/94, uz. uchwały SN z dnia 6 sierpnia 2020 r., III CZP 77/19).

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy bezobciążeniowe odłączenie części nieruchomości nie oznacza wykreślenia hipoteki, stąd wierzyciel może wystąpić z wnioskiem o wpis hipoteki na nieruchomości, dla której założono nową księgę wieczystą, wnieść o uzupełnienie dokonanego wpisu przez przeniesienie hipoteki łącznej, a sąd może to potraktować jako ”impuls” do dokonania wpisu hipoteki łącznej z urzędu.

Postanowienie SN z dnia 10 maja 2021 r., II CSKP 110/21

Standard: 71581 (pełna treść orzeczenia)

Stosownie do art. 76 ust. 1 u.k.w.h., podział obciążonej nieruchomości powoduje, że obciążająca ją dotychczas hipoteka utrzymuje się na wszystkich nieruchomościach utworzonych w drodze podziału do czasu całkowitego wygaśnięcia zabezpieczonej wierzytelności. Taka sytuacja prowadzi do powstania hipoteki łącznej. Nie należy jej postrzegać jako zmiany dotychczasowej hipoteki, lecz jedynie jako jej przekształcenie w celu przystosowania do nowej sytuacji spowodowanej przez właściciela przedmiotu zabezpieczenia (zob. uchwałę SN z 14 lipca 1994 r., III CZP 85/94).

Do podziału hipoteki w konsekwencji podziału nieruchomości dochodzi z mocy ustawy, niezależnie od woli właściciela obciążonej nieruchomości i wierzyciela hipotecznego. W związku z tą zasadą pozostają przepisy regulujące sposób prowadzenia ksiąg wieczystych, których zadaniem jest stworzenie technicznych warunków pozwalających osiągnąć stan założony przez ustawodawcę w art. 76 ust. 1 u.k.w.h. Z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz.U. Nr 102, poz. 1122), a następnie z § 93 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym (Dz.U. z 2016 r. poz. 312) wynika, że w razie założenia księgi wieczystej dla części obciążonej nieruchomości bądź przeniesienia części obciążonej nieruchomości do innej księgi wieczystej, sąd z urzędu, a zatem niezależnie od wniosków uczestników postępowania, przenosi do współobciążenia wszystkie prawa, roszczenia i inne ciężary lub ograniczenia ciążące na nieruchomości.

Postanowienie SN z dnia 31 maja 2019 r., IV CSK 153/18

Standard: 45591 (pełna treść orzeczenia)