Szkoły wyższe - studia doktoranckie

Nie ulega wątpliwości, że celem studiów doktoranckich jest uzyskanie przez doktoranta stopnia naukowego oraz przygotowanie go do prowadzenia samodzielnej pracy zarówno naukowej, jak i dydaktycznej. Dla realizacji tego celu uczelnia może tak kształtować plan tych studiów, by osoba na nich kształcona po pierwsze miała kwalifikacje wystarczające do zdania egzaminów doktorskich, po wtóre do przedłożenia rozprawy doktorskiej i jej publicznej obrony, po trzecie zaś do podjęcia samodzielnej pracy naukowo-badawczej i dydaktycznej. Taki też jest cel unormowań zawartych w rozporządzeniu doktoranckim, przewidującym samodzielne prowadzenie zajęć dydaktycznych jako jeden z elementów kształcenia, pozostający w związku z ustawowymi zadaniami uczelni. Dodać należy, że element ten jest dobrowolnie akceptowany przez osobę decydującą się na podjęcie studiów.

Stosunek prawny łączący uczelnię i doktoranta ma charakter szczególny i odrębny od stosunku pracy, o czym świadczy jego uregulowanie przepisami szczególnymi zamiast poddania go reżimowi kodeksu pracy. Jest to stosunek administracyjno-prawny ze wszystkimi wynikającymi stąd konsekwencjami. W związku z tym samodzielne prowadzenie przez doktoranta zajęć dydaktycznych nie może być utożsamiane ze świadczeniem pracy, co oznacza, że nie sposób do niego odnosić konstytucyjnych norm powołanych przez skarżącą jako wzorce kontroli. Podobnie rzecz się ma ze studenckimi praktykami zawodowymi (wszak studenta z uczelnią również wiąże stosunek administracyjno-prawny), polegającymi na wykonywaniu czynności, które przez inne osoby wykonywane są w ramach stosunku pracy i za wynagrodzeniem (np. prowadzenie szkolnych lekcji przez adepta filologii, praca studenta prawa w sekretariacie wydziału sądu powszechnego; § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 sierpnia 1991 r. w sprawie studenckich praktyk zawodowych, Dz. U. Nr 73, poz. 323 ze zm., stanowi: "formę, miejsce i czas trwania praktyki określają, zależnie od decyzji rektora, rady wydziałów lub dziekani (...)").

Skoro stosunek prawny łączący doktoranta z uczelnią nie jest stosunkiem pracy, a prowadzenie zajęć dydaktycznych służy wykształceniu w doktorancie cech niezbędnych osobie ubiegającej się o stopień naukowy doktora, nie może być ono uznane za "pracę" w znaczeniu, w jakim terminem tym posługuje się Konstytucja.

Wyrok TK z dnia 25 kwietnia 2005 r., SK 51/03, OTK-A 2005/4/39, Dz.U.2005/77/677

Standard: 2104 (pełna treść orzeczenia)