Kolejność rozpoznawania wniosków o ogłoszenie upadłości i wniosku restrukturyzacyjnego (art. 9b p.u.)

W myśl art. 9b ust. 1 i 2 p.u. zasadą jest, że w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i wniosku restrukturyzacyjnego, w pierwszej kolejności rozpoznaje się wniosek restrukturyzacyjny. W tym celu sąd upadłościowy wstrzymuje rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie wniosku restrukturyzacyjnego. Zasada ta doznaje jednak pewnych wyjątków przewidzianych w art. 9b ust. 2 i 4 prawa upadłościowego, które to przepisy przewidują możliwość wydania postanowienia o przejęciu wniosku o ogłoszenie upadłości i wniosku restrukturyzacyjnego do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia jednym postanowieniem (ust. 3) oraz, bez wydawania postanowienia o przejęciu wniosków do wspólnego rozpoznania, rozpoznać w pierwszej kolejności wniosek o ogłoszenie upadłości (ust. 4). Ta druga możliwość, zgodnie z brzmieniem art. 9b ust. 4 prawa upadłościowego, wystąpi tylko wtedy, gdy przejęcie wniosku o ogłoszenie upadłości i wniosku restrukturyzacyjnego do wspólnego rozpoznania prowadziłoby do opóźnienia wydania orzeczenia w przedmiocie ogłoszenia upadłości ze szkodą dla wierzycieli, a podstaw restrukturyzacyjne przedstawione we wniosku restrukturyzacyjnym są znane sądowi upadłościowemu. Tożsama regulacja znalazła się w art. 12 ust. 1-4 prawa restrukturyzacyjnego.

Podkreślenia wymaga, że przepis art. 9b ust. 4 prawa upadłościowego (12 ust. 4 p.r.), jako przesłankę odstąpienia od zasady wspólnego rozpoznania wniosków o ogłoszenie upadłości i otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, wskazuje znaczne opóźnienie wydania orzeczenia w przedmiocie ogłoszenia upadłości, ze szkodą wierzycieli. Odnosząc się zauważyć należy, że już samo przejęcie wniosku restrukturyzacyjnego do wspólnego rozpoznania z wnioskiem o ogłoszenie upadłości prowadziłoby do opóźnienia rozpatrzenia wniosku o ogłoszenie upadłości, który wszak powinien zostać rozpoznany w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku (art. 27 ust. 3). Szybkość rozpoznania wniosku ma zatem niezwykle doniosłe znaczenie nie tylko z uwagi na zagrożenie pokrzywdzenia wierzycieli, którzy oczekują zaspokojenia ich wierzytelności, ale również z uwagi na pewność obrotu i stabilność sytuacji prawnej dłużnika. Zwrócić należy przy tym uwagę na treść art. 2 ust. 1 prawa upadłościowego, zgodnie z którym postępowanie uregulowane ustawą należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą - dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane. Z przepisem tym współgra art. 3 ust. 1 in fine ustawy Prawo restrukturyzacyjne, który akcentuje, że postępowanie restrukturyzacyjne ma zostać przeprowadzone przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli. Ponadto zgodnie z art. 8 ust. 1 p.r. sąd odmawia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli skutkiem tego postępowania byłoby pokrzywdzenie wierzycieli. Dlatego regulację art. 9b ust. 4 prawa upadłościowego (art. 12 ust. 4 p.r.) trzeba oceniać nade wszystko przez pryzmat zaspokojenia interesów wierzycieli.

W ocenie składu orzekającego konkluzję taką potwierdza można wyprowadzić wobec treści art. 9b ust. 4 in medio ustawy Prawo upadłościowe, z którego wynika, że podstawy restrukturyzacji przedstawione przez dłużnika we wniosku restrukturyzacyjnym muszą być jedynie znane sądowi upadłościowemu. Do spełnienia tego warunku zaznajomienia się z podstawami restrukturyzacji wystarcza zaś sama lektura wniosku o restrukturyzację oczywiście o ile pozwalają one sądowi ocenić jego zasadność.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że art. 9b ust. 4 prawa upadłościowego dał Sądowi pierwszej instancji podstawę do rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości, bez wydania postanowienia o przejęciu wniosku restrukturyzacyjnego do wspólnego rozpoznania z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Sąd ten miał bowiem podstawy by uznać, że wniosek restrukturyzacyjny nie zostanie uwzględniony, choćby z uwagi na brak wierzytelności spornych. Ocena ta wynika wprost z treści wniosku o otwarcie postępowania układowego, w szczególności zaś z załącznika do tego wniosku, z którego wynika, że dłużnik nie posiada wierzytelności spornych. Zgodnie zaś z art. 3 ust. 4 pkt 2 p.r. postępowanie układowe może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Ustawodawca w uzasadnieniu projektu ustawy Prawo restrukturyzacyjne wskazał, że "postępowanie układowe nie będzie dostępne dla dłużników, których suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem, gdyż wówczas nieuczciwi dłużnicy mogliby wykorzystywać dłuższe postępowanie układowe wyłącznie w celu pokrzywdzenia wierzycieli poprzez uniemożliwienie im prowadzenia egzekucji. Uczciwemu dłużnikowi w każdej sytuacji powinno zależeć na tym, aby postępowanie zmierzające do zawarcia układu z wierzycielami trwało jak najkrócej. Jeżeli więc nie będzie przeszkód prawnych do otwarcia przyspieszonego postępowania układowego, wykluczona będzie możliwość korzystania z postępowania układowego, które z założenia trwa dłużej". Zwrócić należy bowiem uwagę, że w postępowaniu układowym konieczne jest sporządzenie spisu wierzytelności wraz z możliwością wnoszenia sprzeciwów, które są rozpoznawane przez sędziego-komisarza, a następnie istnieje możliwość wniesienia zażalenia, które podlega rozpoznaniu przez sąd w składzie trzyosobowym.

Przepis art. 91 ust. 1 p.r. przewiduje możliwość wniesienia sprzeciwu jedynie w postępowaniu układowym i sanacyjnym. Zatwierdzenie spisu wierzytelności w postępowaniu układowym następuje po upływie terminu do wniesienia sprzeciwu lub po uprawomocnieniu się postanowienia w przedmiocie sprzeciwu (art. 98 ust. 1 p.r.). Natomiast w przyspieszonym postępowaniu układowym zgłoszenie zastrzeżeń nie stanowi przeszkody w zatwierdzeniu spisu wierzytelności przez sędziego komisarza na zgromadzeniu wierzycieli.

Zapatrywanie powyższe jest podzielane w doktrynie, w której stwierdzono, że jeżeli dłużnik wybrał niewłaściwy z uwagi na jego sytuację rodzaj postępowania, wówczas sąd oddala taki wniosek (zob. R. Adamus, Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Warszawa 2015, system Legalis).

Postanowienie SO w Warszawie z dnia 4 kwietnia 2017 r., XXIII Gz 126/17

Standard: 16623 (pełna treść orzeczenia)