Charakterystyka postępowania klauzulowego w trybie art 788 k.p.c

Przepis art. 788 k.p.c. reguluje przypadki zmian podmiotowych występujących w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności, stwierdzając, że jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy – przed wydaniem tytułu – uprawnienie lub obowiązek przeszły na inną osobę, sąd nadaje klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to zostanie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.

Przepis ten należy do dziedziny prawa procesowego cywilnego, o czym decyduje nie tylko jego miejsce normatywne (kodeks postępowania cywilnego, część trzecia, dział II), ale przede wszystkim jego cel, którym jest zapewnienie urzeczywistnienia prawa podmiotowego skonkretyzowanego w tytule egzekucyjnym oraz otwarcie drogi do jego wykonania.

Obok funkcji wykonawczej (egzekucyjnej), omawiany przepis spełnia także istotne funkcje dowodowe. Określa wyraźnie, jakie środki dowodowe – jakie dokumenty i o jakich cechach – mogą stanowić postawę ustalenia przez sąd, że doszło do sukcesji prawa lub obowiązku określonego w tytule egzekucyjnym, pozwalającej na nadanie klauzuli na rzecz lub przeciwko innej osobie niż określona w tytule.

Przepis art. 788 k.p.c. ma charakter procesowy; stosując go, strona ma za pomocą określonych dowodów wykazać przed sądem zmianę podmiotową powstałą w wyniku przejścia praw lub obowiązków, samo zaś przejście następuje na podstawie przepisów prawa materialnego, właściwych dla danej czynności, i wywołuje przewidziane w nich skutki. Z tych względów przypisywanie przepisowi art. 788 k.p.c. charakteru normy przewidującej dodatkowe wymagania dla samej formy czynności prawnej (ad probationem lub ad eventum) jest bezzasadne, w żadnym aspekcie bowiem nie ingeruje on w przepisy prawa prywatnego, w szczególności w art. 73 i nast. k.c., ani ich nie modyfikuje.

Uchwała SN z dnia 13 maja 2015 r., III CZP 15/15

Standard: 16616 (pełna treść orzeczenia)

W świetle reguł semantycznych znaczenie art. 788 k.p.c. nie budzi większych wątpliwości; stosuje się go do wszystkich przypadków następstwa prawnego. Zawarte w nim unormowanie obejmuje wszelkie tytuły egzekucyjne, tj. sądowe i pozasądowe. W doktrynie, podobnie jak w judykaturze, w zasadzie jednolicie wskazuje się na brak istotnych argumentów, które pozwalałyby wyłączyć a limine stosowanie tego przepisu do jakiegoś rodzaju tytułów egzekucyjnych (por. uchwałę SN z dnia 2 kwietnia 2004 r., III CZP 9/04).

Uchwała SN z dnia 22 lutego 2006 r., III CZP 129/05

Standard: 54862 (pełna treść orzeczenia)