Szkoły wyższe - finansowanie

Mimo że wskazane wyżej przejawy autonomii dotyczą - co do zasady - także uczelni niepaństwowych, istnieje zasadnicza różnica statusu prawnego tychże uczelni i uczelni państwowych. Już sama ich nazwa wskazuje podstawową przyczynę odmienności: założycielem (fundatorem) szkół państwowych jest państwo, natomiast założycielami pozostałych szkół mogą być osoby fizyczne i prawne (art. 15 u.s.w.). Państwo, erygując mocą ustawy uczelnię, realizuje jedno z ciążących na nim zadań publicznych. Konsekwencją tego jest, że państwo - w zasadzie - bierze na siebie ciężar finansowy utrzymania szkoły wyższej. Znajduje to wyraz w przepisach ustawy, zwłaszcza w jej art. 24, który wylicza rodzaje dotacji, jakie uczelnia "otrzymuje" z budżetu państwa. Konsekwencją tego jest możliwość nieodpłatnego świadczenia usług edukacyjnych, zaś pobieranie opłat za studia przez uczelnie państwowe zostało dopuszczone w granicach kwestionowanego w niniejszej sprawie art. 23 ust. 2 pkt 2 u.s.w. Prowadzenie studiów odpłatnych nie zmienia charakteru prawnego państwowej szkoły wyższej; pozostaje ona niewątpliwie organizacją non profit. Zupełnie inaczej wygląda finansowanie działalności uczelni niepaństwowych. Teoretycznie - zgodnie z art. 25 u.s.w. - "przepisy art. 24", a zatem unormowanie dotacji z budżetu państwa, "mogą być stosowane odpowiednio do uczelni niepaństwowej". W praktyce jednak - ze względu na szczupłość środków budżetowych - uczelnie niepaństwowe muszą się same finansować. Odpowiednio do tego, ani Konstytucja, ani ustawa nie nakładają na nie obowiązku nieodpłatnego świadczenia usług edukacyjnych. Przeciwnie, uczelnie niepaństwowe kształcą odpłatnie. Sposób finansowania uczelni ma niewątpliwie zasadnicze znaczenie dla ich statusu prawnego.

Wyrok TK z dnia 5 października 2005 r., SK 39/05, OTK-A 2005/9/99, Dz.U.2005/205/1704

Standard: 2094 (pełna treść orzeczenia)