Samoistne posiadanie i zależne jako podstawa rozliczenia konkubinatu (zwrot nakładów)
Rozliczenia konkubinatu Posiadanie samoistne i zależne (art. 336 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W najnowszym orzecznictwie sądowym dominuje stanowisko, zgodnie z którym do rozliczenia konkubinatu, w tym nakładów dokonanych przez konkubentów na majątek jednego z nich, mają zastosowanie przepisy art. 405 i nast. k.c., chyba że szczególne okoliczności wskazują na istnienie innej podstawy tych rozliczeń (np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2009 r., IV CSK 27/09, Legalis nr 264464 oraz cytowane w jego uzasadnieniu orzeczenia).
W niniejszej sprawie takie szczególne okoliczności nie wystąpiły, w szczególności uzasadniające zastosowanie przepisów o rozliczeniu nakładów, ponieważ powód czynił je nie roszcząc praw do nieruchomości, lecz w celu wspólnego zamieszkania w domu z pozwaną. Ponadto rozliczenie nakładów na tej podstawie jest możliwe dopiero wtedy, gdy rzecz będzie w wyłącznym posiadaniu tego z konkubentów, do którego należy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 września 2012 r., I ACa 60/12, Lex nr 1238242).
Z okoliczności niniejszej sprawy wynika, że mimo orzeczonej eksmisji, powód w dalszym ciągu zajmuje przedmiotowy budynek. Zatem przepisy o rozliczeniu nakładów (art. 226 § 1 k.c.) nie mają w sprawie zastosowania. Sąd Apelacyjny kierując się powyższym podzielił pogląd Sądu I instancji, iż zasadność powództwa powinna być oceniona w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego ustalenie wartości korzyści w niniejszej sprawie powinno przez oszacowanie zaoszczędzonych przez pozwaną wydatków koniecznych na wybudowanie i wykończenie przedmiotowego budynku.
Wyrok SA w Białymstoku z dnia 27 września 2018 r., I ACa 397/18
Standard: 21410
W tym kontekście artykułów 226 i 230 k.c. Sąd zaznacza, iż nie sposób przyjąć, by zakup samochodu stanowił jakikolwiek nakład, bowiem brak jest przedmiotu podlegającego temu nakładowi (substratu początkowego). W odniesieniu do nieruchomości zbadania wymagało natomiast, na podstawie jakiego stosunku prawnego czyniący ewentualne nakłady posiadał nieruchomość i dokonywał nakładów. Jeżeli bowiem powódkę łączyłaby z pozwanym jakaś umowa, to zwrot nakładów następowałby stosownie do jej postanowień i bezwzględnie obowiązujących przepisów Kodeksu cywilnego odnoszących się do tej umowy. W przedmiotowej sprawie taka umowa jednak nie występowała, w związku z czym znajdowały zastosowanie ogólne przepisy artykułów 226 i 230 k.c. Powódka bezsprzecznie miała przy tym świadomość, że nie jest właścicielem działki, ani domu, a w okresie trwania inwestycji (lata 2004 - 2007) pozwany nie zobowiązywał się do przeniesienia na nią udziału w nieruchomości (nastąpiło to dopiero w 2013 r.). W konsekwencji Sąd uznał, że pomimo określonych planów życiowych związanych z pozwanym, powódka pozostawała posiadaczem nieruchomości w złej wierze. Ten zaś może żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel bezpodstawnie wzbogaciłby się jego kosztem (art. 226 § 2 k.c.).
Nie ulega zaś wątpliwości, że budowa domu (partycypowanie w niej) nie może zostać uznana za konieczny nakład na nieruchomość gruntową. W tym stanie rzeczy nawet bez badania rzeczywistej wysokości poniesionych nakładów powództwo o ich zwrot podlegałoby ab initio oddaleniu - i to jak wskazano zarówno w odniesieniu do "nakładu" w postaci samochodu, jak i do ewentualnego partycypowania w kosztach budowy domu.
Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie do rozliczeń majątkowych między powódką a pozwanym zastosowanie powinny natomiast znaleźć przepisy zawarte w artykułach 405 - 414 k.c. regulujące instytucję bezpodstawnego wzbogacenia. Powyższe jest zgodne z najnowszą linią orzeczniczą sądów powszechnych (por. chociażby wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 października 2010 r. w sprawie I ACa 511/10, Lex nr 846474).
Wyrok SO w Gdańsku z dnia 8 sierpnia 2016 r., I C 781/14
Standard: 16457 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 17191