Pojęcie "inne podobne świadczenie" w rozumieniu art. 121 § 2 k.w.

Przepis art. 121 k.w. obejmuje dwie postacie szalbierstwa. Pierwsza zakłada, że sprawca pomimo nieuiszczenia dwukrotnie nałożonej na niego kary pieniężnej określonej w taryfie po raz trzeci w ciągu roku bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza przejazd koleją lub innym środkiem lokomocji § 1 art. 121 k.w.). Druga postać szalbierstwa polega na tym, że sprawca bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza pożywienie lub napój w zakładzie żywienia zbiorowego, przejazd środkiem lokomocji należącym do przedsiębiorstwa niedysponującego karami pieniężnymi określonymi w taryfie, wstęp na imprezę artystyczną, rozrywkową lub sportową, działanie automatu lub inne podobne świadczenie, o którym wie, że jest płatne (§ 2 art. 121 k.w.).

W ocenie Sądu Okręgowego oskarżony swoim działaniem polegającym na wyłudzeniu świadczenia w postaci pobytu w hotelu, wyłudził inne podobne świadczenie do enumeratywnie wymienionych w art. 121 § 2 k.w. W dotychczasowym orzecznictwie sądów za "inne podobne świadczenie" uznana została choćby płatna usługa polegająca na podłączeniu odbiornika telewizyjnego do systemu zbiorowego odbioru (sieci kablowej) i na udostępnieniu programów (post. SN z dnia 29 września 2004 r., I KZP 21/04).

W doktrynie wyrażona została także wątpliwość jak należy definiować "automat" i czy obejmuje swoim zakresem także urządzenia telekomunikacyjne w postaci "skrzynki rozdzielczej". Pojęcie "automatu" jest bardzo szerokim określeniem i oznacza ono maszynę wykonującą cały cykl pracy bez udziału człowieka.

Skoro ustawodawca nie dookreślił o jakiego rodzaju automaty chodzi, tym samym należało uznać, iż jego zamiarem było objęcie zakresem w/w pojęcia jak najszerszego kręgu tego rodzaju urządzeń. Pojęcia "automatu" nie sposób przypisać do określonego typu czy konkretnego rodzaju urządzenia. 

W rozumieniu przepisu art. 121 § 2 k.w. jest więc również urządzenie telekomunikacyjne w postaci tzw. "skrzynki rozdzielczej".

Powyższe stanowi jedynie przykład jak szerokiego zakresu sytuacji art. 121 § 2 k.w. może dotyczyć oraz trudności w zdefiniowaniu zachowań podlegających pod ten przepis. Stąd też ustawodawca nie zawarł w w/w artykule zamkniętego katalogu działań sprawców kwalifikowanych z tego przepisu.

Sąd odwoławczy ma świadomość, iż w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 1972 r. wyrażony został pogląd, iż zawarte w art. 121 § 2 kodeksu wykroczeń określenie: "wyłudza (...) inne podobne świadczenie, o którym wie, że jest płatne", nie obejmuje wyłudzenia mieszkania w hotelu bez zamiaru uiszczenia należności (VI KZP 49/72). Niemniej jednak Sąd odwoławczy podziela krytyczne stanowisko do tej uchwały jakie wyrażone zostało w komentarzu pod red. M. M. (Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. II, opublikowane: Lex 2009).

W ocenie Sądu odwoławczego zapatrywanie Sądu Najwyższego zostało przedstawione stosunkowo dawno, w innych realiach ustrojowych i gospodarczych, gdzie różnica pomiędzy wyłudzeniem choćby świadczenia w postaci pożywienia, przejazdu środkiem lokomocji czy wstępu na imprezę artystyczną, rozrywkową lub sportową, a świadczeniem w postaci pobytu w hotelu, była łatwo uchwytna tak ze względu na stopień skomplikowania usługi/świadczenia jak i jej wartość. Obecnie nierzadko zdarza się choćby, że wstęp na imprezę łączy się nie tylko z wyższymi kosztami aniżeli te wynikające z pobytu w hotelu ale i powiązany zostaje z innymi usługami uatrakcyjniającymi ofertę jak choćby zapewnienie uczestnikowi pożywienia, określonego miejsca na widowni/przy stole, wypożyczenie mu stroju czy też innymi jeszcze świadczeniami. W tej sytuacji fakt, że w związku ze świadczeniem usługi w postaci udzielenia noclegu w hotelu wiąże się szereg specyficznych elementów, między innymi w postaci przyjęcia co do zasady przez usługobiorcę odpowiedzialności cywilnej za rzeczy pozostające w pokoju, w ocenie Sądu Okręgowego, sam przez się nie przesądza o tym, że nie zachodzi podobieństwo między tym świadczeniem a przykładowo świadczeniem w postaci zapewniania udziału w imprezie. Należy natomiast zwracać uwagę, czy świadczenie było jednorazowe i czy winno być opłacone w drodze uiszczenia ceny (z góry lub najpóźniej niezwłocznie po skorzystaniu ze świadczenia), a warunki te spełnia zachowanie oskarżonego. Chodzi bowiem o wyłudzenie świadczenia w postaci pobytu w hotelu za drugą dobę hotelową, albowiem za pierwszą oskarżony uiścił pełną cenę świadczenia, a jednocześnie płatność ta winna zostać wniesiona najpóźniej z chwilą opuszczania przez niego hotelu. Jednocześnie sposób zachowania T. F. względem recepcjonistki polegający na wytworzeniu w niej przeświadczenia, iż dokona zapłaty także za kolejną dzień pobytu, dodatkowo uzasadnia zakwalifikowanie jego czynu z przepisu art. 121 § 2 k.w.

Wyrok SO w Koninie z dnia 3 sierpnia 2018r., II Ka 170/18

Standard: 16355 (pełna treść orzeczenia)