Czynności zachowawcze w ramach zarządu majątkiem wspólnym (art. 36 § 1 k.r.o.)

Zgodnie z art. 36 § 2 k.r.i o. każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku.

Zarząd obejmuje czynności prawne, faktyczne oraz procesowe.

Przepis art. 36 § 2 zdanie pierwsze k.r.o. zawiera zasadę samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym. Zasada ta oznacza, że każdy z małżonków może samodzielnie dokonywać czynności dotyczących majątku wspólnego.

Do czynności zachowawczych M. S. zalicza czynności procesowe, które mogą mieć charakter defensywny, tj. mogą zmierzać do zachowania wspólnego prawa, np. wytoczenie powództwa windykacyjnego (art. 222 § 1 k.c.), lub też ofensywny, zmierzające do utrzymania prawa w stanie niepogorszonym lub usunięcie niepewności co do prawa.

W razie podjęcia czynności zachowawczych w postaci wytoczenia powództwa drugi z małżonków może zgłosić sprzeciw, co powoduje brak legitymacji procesowej. Z powyższego wynika, że w trakcie trwania małżeństwa powód miał zarówno prawo do dysponowania przedmiotami majątku wspólnego w tym środkami pieniężnymi jak i samodzielnego dochodzenia ich zwrotu przed sądem, skoro jego małżonek nie wniósł w tym zakresie sprzeciwu.

Wyrok SA w Szczecinie z dnia 31 października 2013 r., I ACa 423/13

Standard: 16393 (pełna treść orzeczenia)

Wytoczenie procesu przez jednego z małżonków, w zamiarze ochrony przedmiotu wchodzącego w skład wspólności majątkowej małżeńskiej, miało charakter czynności zachowawczej w rozumieniu art. 209 k.c. jedynie do czasu, kiedy dłużnik domagał się przywrócenia stanu poprzedniego budynku poddanego negatywnym wpływom górniczym. Zgłoszone przez dłużnika roszczenie odszkodowawcze nie zmierzało już do zachowania wspólnego prawa i nie stanowiło czynności zachowawczej (por. Kodeks cywilny, Tom I, Komentarz do artykułów 1-44910, pod red. K. Pietrzykowskiego, 6. wydanie, Wydawnictwo C.H. Beck, str. 654). Ponieważ dochodzone przez dłużnika roszczenie odszkodowawcze dotyczyło zniszczonej rzeczy będącej przedmiotem współwłasności łącznej, dłużnik nie był uprawniony do samodzielnego dochodzenia tego roszczenia. Niezbędny był udział w sprawie po stronie powodowej współmałżonki dłużnika.

Okoliczność ta umknęła uwadze sądu jak i wierzycielowi, który nie podniósł zarzutu braku legitymacji czynnej dłużnika samodzielnie dochodzonego roszczenia odszkodowawczego w sprawie zakończonej wydaniem tytułu egzekucyjnego.

Postanowienie SA w Katowicach z dnia 10 stycznia 2012 r., I ACz 1156/11

Standard: 16334