Naruszenie dobra osobistego przez immisje odorów
Prawo do spokoju i niezakłócnonego korzystania
Według stanowiska wypracowanego przez orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w oparciu o przepis art. 8 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284), uznaje się za naruszenie tego prawa m. in. hałas, odory itp. (porównaj np. wyrok ETPCz z dnia 17 czerwca 2014 r.). W każdym jednak wypadku konieczne jest przekroczenie określonego progu dokuczliwości oddziaływania niekorzystnych czynników, by można było stwierdzić naruszenie, których minimum co do zasady nie może wypadać poniżej granic wyznaczonych w art. 144 k.c.
Wyrok SN z dnia 17 lipca 2020 r., III CSK 6/18
Standard: 73514 (pełna treść orzeczenia)
Szczególny związek dobra osobistego z naturą człowieka wyłącza możliwość ujmowania w tych kategoriach dóbr wprawdzie wpływających, na jakość ludzkiego bytowania, ale pochodzących z zewnątrz, niewywodzących się z istoty człowieczeństwa (np. nie jest dobrem osobistym prawo do niezakłóconego korzystania z energii elektrycznej, gdyż mimo powszechnego charakteru elektryfikacji, które ułatwia i uprzyjemnia codzienne bytowanie, jego utrata nie godzi w podstawowe atrybuty człowieka; utrudnia i komplikuje jedynie jego życie, jednak zapobieżenie tym niewygodom jest możliwe, chociaż wiąże się z wydatkami - wyrok SA w Warszawie z dnia 3 września 2013 r., sygn. akt I ACa 176/13). Podobnie należy ocenić immisję nieprzyjemnych gazów (odorów).
Nie można jednak, wykluczyć wypadków, w których immisja nieprzyjemnych gazów doprowadzać może do naruszenia dóbr osobistych. W niniejszej sprawie powódka powołała się na naruszenie godności ludzkiej poprzez spowodowanie stanu, w którym nie można właściwie żyć bez uprzykrzających normalne i spokojne życie odorów oraz naruszenie nietykalności mieszkania poprzez zakłócenie bezpiecznego i niezakłóconego posiadania własnego miejsca, w którym koncentruje swoje istotne sprawy życiowe i chroni swoją prywatność.
Odnosząc się do określonej wyżej podstawy faktycznej żądania i poszukiwania ochrony przez powódkę jej praw w oparciu o ochronę dóbr osobistych, to dla jej zrealizowania musiały być spełnione łącznie następujące przesłanki:
1) istnienie dobra osobistego,
2) zagrożenie lub naruszenie tego dobra,
3) bezprawność zagrożenia lub naruszenia.
Pierwsze dwie przesłanki udowodnić musiała powódka dochodząca ochrony swych praw. Z pewnością zarówno godność, jak i nietykalność mieszkania są to dobra osobiste podlegające ochronie. A więc istnienie dóbr osobistych prawnie chronionych powódka wykazała. Dalej na niej ciążył obowiązek wykazania, że doszło do naruszenia lub zagrożenia tych dóbr. W ocenie sądu II instancji Sąd Okręgowy ani nie ustalił, ani nie rozważył tej kwestii. Sąd ad quo skoncentrował się, jak i powódka w swych twierdzeniach, na analizie całości działalności pozwanego, gdy tymczasem należało ustalić naruszenie wyżej wskazanych dóbr osobistych u powódki (godności i nietykalności mieszkania), co zresztą ona winna wykazać. A więc przede wszystkim, że konkretnie jej godność została naruszona przez pozwanego poprzez immisję nieprzyjemnych gazów (odorów), a także przez to też jej zakłócił bądź zakłóca korzystanie z mieszkania.
Wyrok SA w Gdańsku z dnia 17 lutego 2015 r., I ACa 448/14
Standard: 16306 (pełna treść orzeczenia)