Istota domniemania prawnego

Domniemanie prawne stanowi szczególnego rodzaju normę prawną, która składa się z przesłanki i wniosku domniemania. Ta norma nakazuje uznać bez przeprowadzania dowodu fakt określony we wniosku domniemania, jeżeli zostanie udowodniony fakt stanowiący przesłankę domniemania.

Wyrok SN z dnia 10 czerwca 2021 r., III PSKP 19/21

Standard: 60600 (pełna treść orzeczenia)

Art. 234 k.p.c. statuuje związanie sądu domniemaniem prawnym, co oznacza konieczność uznania za ustalone faktów objętych wnioskiem domniemania, jeżeli udowodnione zostaną fakty stanowiące jego podstawę, chyba że dojdzie do obalenia domniemania.

Do naruszenia art. 234 k.p.c. dochodzi w szczególności wtedy, gdy sąd nie uzna za ustalone faktów objętych wnioskiem domniemania, mimo że zostały udowodnione fakty stanowiące jego podstawę i nie został skutecznie przeprowadzony dowód przeciwieństwa. Uwagę tę odpowiednio należy odnieść do domniemań, w których nakaz poczytania domniemywanego stanu rzeczy za udowodniony nie jest warunkowany koniecznością ustalenia określonych faktów stanowiących podstawę domniemania (np. art. 7 k.c., art. 197 k.c.). Jeżeli jednak sąd zaneguje domniemywany stan rzeczy, uznawszy, że domniemanie prawne zostało obalone, nie dochodzi do naruszenia art. 234 k.p.c. Może natomiast dojść do naruszenia konkretnego przepisu prawa statuującego podstawę i wniosek domniemania przez jego błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. Konsekwentnie, prawidłowo sformułowany zarzut kasacyjny powinien wtedy dotyczyć w pierwszym rzędzie tego przepisu, stanowiącego źródło domniemania prawnego, nie zaś art. 234 k.p.c.

Wyrok SN z dnia 27 listopada 2020 r., I CSK 786/18

Standard: 52239 (pełna treść orzeczenia)