Współuczestnictwo materialne między rodzicami dochodzącymi odszkodowań w zw. ze śmiercią dziecka

Roszczenia najbliższych członków rodziny osoby zmarłej dochodzone z tytułu znacznego pogorszenia ich sytuacji życiowej (art. 446 § 3 k.c.) oparte są na prawach tych osób do odszkodowania. Powyższe prawa są elementem stosunku prawnego regulowanego przepisami o czynach niedozwolonych, który powstaje w wyniku znacznego pogorszenia sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny wywołanego śmiercią osoby bezpośrednio poszkodowanej w wypadku. Szkoda w postaci znacznego pogorszenia sytuacji życiowej jest charakterystyczna tylko w odniesieniu do osób najbliższych. Śmierć dziecka i ujmowany instytucjonalnie stan znacznego pogorszenia sytuacji życiowej jego rodziców jest tą samą faktyczną podstawą praw będących przedmiotem sporu. Obejmują one ogólniejszą treść aniżeli pojęcie "roszczenia" przewidziane w art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c., a znamienne jest dla nich to, że wynikają ze stosunku bliskości wobec osoby zmarłej. W przypadku małżonków, występująca pomiędzy nimi wewnętrzna więź wynikająca z rodzicielstwa doznaje wzmocnienia ze względu na więź prawną ukształtowaną instytucją małżeństwa, rzutującą na sytuację faktyczną każdego z małżonków, niejednokrotnie uwarunkowaną sytuacją faktyczną współmałżonka, na którą może mieć wpływ śmierć wspólnego dziecka.

Zasada sprawności postępowania sądowego, w dochodzeniu roszczeń patronująca współuczestnictwu procesowemu, o którym mowa w art. 72 § 1 k.p.c. wyrażająca się m.in. w koncentracji materiału dowodowego, w przypadku rodziców dotkniętych tragedią śmierci dziecka, podlega motywowaniu także względami natury aksjologicznej, i także do roszczeń z art. 446 § 1 k.c. co nakazuje umożliwienie jednoczesnego, wspólnego prowadzenia jednego procesu przed jednym sądem powszechnym. Nie do zaakceptowana byłaby bowiem sytuacja, w której jedno z rodziców, żądające na podstawie art. 446 § 3 k.c. odszkodowania w kwocie 80.000,00 złotych wystąpiłoby z pozwem do sądu okręgowego, jako sądu rzeczowo właściwego według art. 17 pkt 4 k.p.c., a drugie z rodziców domagające się z tego samego tytułu i tego samego zdarzenia kwoty 60.000,00 złotych musiałoby wnieść odrębny pozew do sądu rejonowego (art. 16 k.p.c.), przy czym nie byłoby nawet możliwe połączenie tych spraw do jednoczesnego rozpoznania lub rozstrzygnięcia (art. 219 k.p.c.).

Mając to na względzie, a ponadto zważywszy, że w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego, dotyczącym ustalenia wartości przedmiotu sporu dla celu określenia właściwości rzeczowej sądu nie wyrażono poglądu odmiennego, Sąd Najwyższy uznał, iż zachowuje aktualność stanowisko, zgodnie z którym pomiędzy rodzicami dochodzącymi odszkodowań w związku ze śmiercią dziecka zachodzi współuczestnictwo materialne, o którym mowa w art. 72 § 1 pkt 1 in fine k.p.c.

Wprawdzie, w związku z treścią art. 378 § 2 k.p.c., obecnie nie ma znaczenia argument, wywiedziony z dawnego art. 384 k.p.c. obowiązującego w postępowaniu rewizyjnym, dotyczący możliwości rozpoznania sprawy na rzecz strony nieskarżącej, jeśli prawa dla tej strony i dla skarżącego były oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej, to jednak pozostają aktualne motywy akcentujące wewnętrzną łączność pomiędzy współuczestnikami zdeterminowaną stosunkiem bliskości wobec osoby zmarłej i przesądzającą o wwiązaniu tych osób w jeden, ten sam stosunek prawny.

Uchwała SN z dnia 9 stycznia 2008 r., III CZP 111/07

Standard: 16098 (pełna treść orzeczenia)