Egzekucja przeprosin w trybie czynności zastępowalnych (art. 1049 k.p.c.)

Mechanizm przewidziany w art. 1049 k.p.c. zakłada, że przed upoważnieniem wierzyciela, sąd egzekucyjny zobowiązany jest wyznaczyć dłużnikowi dalszy termin na spełnienie zastępowalnego świadczenia. Egzekucyjny sposób przymusowego wykonywania takiego obowiązku przez dłużnika, przewidziany art. 1049 k.p.c., spowodował odejście ze strony sądów od praktyki udzielania tego rodzaju upoważnienia dla wierzyciela co do zastępczego wykonania takiej czynności zamiast dłużnika w sprawie o ochronę niemajątkową przewidzianą art. 24 § 1 k.c.

W wyroku z dnia z dnia 6 października 1972 r., I CR 274/72 Sąd Najwyższy uznał, że sąd może zamieścić upoważnienie do ogłoszenia przeproszenia w sentencji wyroku ze względu na zbędne komplikacje wiążące się z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 14 marca 2018 r., V ACa 1157/17

Standard: 22523 (pełna treść orzeczenia)

Nota redakcyjna

Art. 1049 § 2 w brzmieniu od 15 września 2023 r., nadanym ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 r. poz. 1615) -  Przepisów niniejszego artykułu nie stosuje się do czynności polegających (...) na złożeniu oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie w związku z naruszeniem dóbr osobistych.

***************************************************************************************************************************

Upoważnieniu wierzyciela do zastępczego wykonania czynności zastępowalnej na koszt dłużnika należy do kompetencji sądu rejonowego, który działa jako organ egzekucyjny podejmujący czynności zmierzające do realizacji tytułu wykonawczego. Czynności egzekucyjnej nie może natomiast wykonywać sąd właściwy do przeprowadzenia postępowania rozpoznawczego.

W uchwale z dnia 28 czerwca 2006 r., III CZP 23/06, Sąd Najwyższy przesądził, że wypadku, gdy świadczenie polega na opublikowaniu w prasie tekstu przeprosin, nie zaś ich odczytaniu bezpośrednio przez dłużnika, przy egzekucji tego rodzaju świadczenia stosuje się art. 1049 KPC, nie zaś art. 1050 KPC Sąd Najwyższy przyjął więc, że takie świadczenie ma charakter zastępowalny, nie opowiedział się natomiast za poglądem dopuszczającym możliwość uwzględnienia żądania o upoważnienie powoda do zastępczego wykonania takiego świadczenia w wyroku uwzględniającym powództwo, w szczególności oparte na art. 24 KC. Gdyby bowiem taki wniosek miał wynikać z art. 1049 KPC, przepis ten straciłby swoje znaczenie. Egzekucja świadczenia tego rodzaju nie byłaby potrzebna, ucierpiałby także interes dłużników, który został uwzględniony w kolejności czynności przewidzianych tym przepisem, zanim bowiem właściwy sąd rejonowy upoważni wierzyciela do zastępczego wykonania świadczenia, wyznacza dłużnikowi termin na dobrowolne spełnienie świadczenia, które musi być wykonalne nie tylko w dacie skierowania przez wierzyciela wniosku o przeprowadzenie egzekucji z art. 1049 KPC, ale już w momencie wystąpienia z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi zobowiązującego dłużnika do wykonania czynności zastępowalnej.

Termin udzielony na opublikowanie teksu przeprosin rozpoczyna swój bieg w dacie uprawomocnienia się wyroku, nie zaś w momencie jego wydania. Brak jest w związku z tym podstaw do powoływania się na art. 480 KC, który przewiduje możliwość żądania przez wierzyciela upoważnienia do zastępczego wykonania świadczenia. Zasadnicza różnica polega na tym, że upoważnienie udzielane na podstawie art. 480 KC dotyczy świadczenia wymagalnego, zaś świadczenie z art. 24 KC jest jeszcze niewymagalne w dacie wydania wyroku uwzględniającego powództwo oparte na tym przepisie. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego, dopiero upływ terminu wyznaczonego pozwanej na dobrowolne spełnienie świadczenia może spowodować, że stanie się ono wymagalne, umożliwi powodom uzyskanie klauzuli wykonalności oraz wystąpienie do właściwego sądu rejonowego o przeprowadzenie egzekucji z art. 1049 KPC.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 7 marca 2013 r., I ACa 1096/12

Standard: 16068 (pełna treść orzeczenia)